Vị danh tướng thành lập nhà Thục Hán nổi tiếng bởi
tính hào hiệp, trượng nghĩa nhưng rất ít tài liệu nhắc đến người nâng khăn sửa
túi và sinh ba người con của ông.
Quan Vũ, còn được gọi là Quan Công, tên tự là Vân
Trường, là một vị dũng tướng thời cuối nhà Đông Hán và thời Tam Quốc ở Trung
Quốc. Ông là người góp công lớn vào việc thành lập nhà Thục Hán, với vị hoàng đế
đầu tiên là Lưu Bị. Người Trung Hoa tôn ông là Võ Thánh, sánh cùng Văn Thánh
Khổng Tử và được thờ cúng ở nhiều nơi với tượng mặt đỏ, râu dài, tay cầm cây
thanh long yển nguyệt hoặc cưỡi ngựa xích thố. Trong tiểu thuyết "Tam Quốc Diễn
Nghĩa" của La Quán Trung, tác giả miêu tả như một biểu tượng của tính hào hiệp,
trượng nghĩa và trung thành. La Quán Trung xếp ông là người đứng đầu trong số
ngũ hổ tướng của nhà Thục Hán, bao gồm: Quan Vũ, Trương Phi, Triệu Vân, Hoàng
Trung và Mã Siêu.
Tuy nhiên, do tính chất dã sử, Tam Quốc diễn nghĩa
đề cập rất ít về xuất thân, gia quyến của Quan Vũ. Đến nay, vợ của Quan Vũ là ai
vẫn là một câu hỏi chưa có lời giải. Các câu chuyện dân gian và kinh kịch,
tuồng, phim ảnh của Trung Hoa, thường gắn liền mối quan hệ giữa Quan Vũ và nàng
Điêu Thuyền xinh đẹp. Trong vở tuồng nổi tiếng có từ thời Nguyên "Quan đại vương
nguyệt hạ trảm Điêu Thuyền" miêu tả, sau khi Lã Bố bị giết chết, Trương Phi đã
cướp được Điêu Thuyền, mang về tặng cho nhị ca. Quan Vũ mặc dù say đắm vẻ đẹp
của nàng nhưng nghĩ lại tự cổ chí kim, bao nhiêu anh hùng đã phải bỏ mạng, sự
nghiệp tiêu tán vì "hồng nhan họa thủy" này, bèn nén sự tiếc nuối tuốt gươm chém
Điêu Thuyền.
Một truyện dân gian khác thuật rằng sau khi Lã Bố
chết dưới tay Tào Tháo, Tháo cướp được người đẹp Điêu Thuyền. Tháo tính mỹ nhân
kế để ly gián quan hệ giữa Lưu Bị và Quan Vũ bèn mở tiệc hậu đãi và tặng nàng
Điêu Thuyền cho Quan Vũ. Khi Điêu Thuyền bước ra, Quan Vũ cũng cảm thấy choáng
ngợp xiêu lòng trước sắc đẹp mỹ nhân, nhưng sợ rằng đây chính là hậu họa khôn
lường cho nghiệp phục hưng nhà Hán, Quan Vũ chỉ cúi đầu mà thốt lên: "Được".
Điêu Thuyền hiểu ý Quan Vũ, vén rèm lui về phòng, rồi dùng một dải lụa trắng tự
kết liễu.
Ngoài nghi vấn với nàng Điêu Thuyền xinh đẹp, trong
"”Tam Quốc Chí – Quan Vũ Truyện”, có đoạn viết rằng: Lữ Bố có thuộc hạ tên Tần
Nghi Lộc, có vợ là Đỗ Thị, xinh đẹp tuyệt trần. Sau Tần Nghi Lộc về hàng Viên
Thuật, bỏ vợ ở lại. Quan Vũ thấy nàng xinh đẹp, rất ưng ý muốn cưới về làm vợ,
nhưng không thành, vì Tào Tháo cướp được Đỗ Thị và nạp vào hậu
cung.
Tác phẩm "Quan Công từ Tào” thì tả: Quan Vũ có vợ
tên Tào Nguyệt Nga, vốn là thị nữ trong phủ Tào và được Tào Tháo nhận làm nghĩa
nữ, sau gả cho Quan Vũ. Quan Vũ và người vợ này đồng sàng dị mộng, sau Quan Vũ
bỏ đi, Nguyệt Nga đuổi theo xin đi cùng. Quan Vũ không đồng ý, Nguyệt Nga quá
đau khổ tự rút kiếm kết liễu cuộc đời.
Trong "Hoa Quan tố truyện" lại viết rằng vợ của
Quan Vũ tên Hồ Kim Định. Tại quận Trác, Quan Vũ gặp gỡ và kết bái huynh đệ với
Lưu Bị, Trương Phi. Lưu Bị lo rằng Trương, Quan đều đã có gia thất, sợ hai người
vướng chuyện vợ con mà không cùng sống chết với mình. Trương Phi và Quan Vũ
quyết định sẽ đổi vai cho nhau giết chết vợ con để dốc lòng phò trợ Lưu Bị hoàn
thành nghiệp lớn. Khi tới nhà Quan Vũ, nhìn thấy Hồ Kim Định bụng mang dạ chửa,
Trương Phi không nỡ xuống tay, bèn tha chết cho nàng. Sau Hồ Kim Định chạy
thoát, sinh được một con trai, đặt tên là Quan Hưng.
Khi Quan Hưng 7 tuổi, vào buổi tối nhá nhem, đi lạc
nhà và được Tố Viên ngoại thương tình nhận nuôi. Lên 9 tuổi Quan Hưng được Bàn
Thạch Động Hoa Nhạc lão tiên sinh nhận làm đệ tử, sau trở thành anh hùng trẻ
tuổi, văn võ song toàn. 18 tuổi, được Tố viên ngoại cho biết thân thế, Quan Hưng
đổi tên thành "Hoa Quan Tố", về quê nhận mẹ, rồi cùng Hồ Kim Định đến Tây Xuyên
nhận Quan Vũ làm cha. Điều này cũng phù hợp với miêu tả thân thế của ba con của
Quan Vũ là Quan Hưng, Quan Sách, Quan Phụng đều có mẫu thân là Hồ Thị.
Nhiều người cho rằng Hồ Thị chính là nàng Hồ Kim
Định thuở nào.