Chu Du
(chữ Hán: 周瑜; 175 -
210) , tên tự là Công Cẩn (公瑾), là
danh tướng của nước Đông Ngô thời Tam Quốc trong lịch sử Trung Quốc. Trong bộ
truyện Tam Quốc Diễn Nghĩa của nhà văn La Quán Trung có viết rằng do Chu Du đẹp
trai và rất giỏi âm luật nên được gọi là Mỹ Chu Lang (美周郎). Ông
là một nhà quân sự tài ba, chuyên về thủy chiến, chức vụ chính thức là Đại Đô
Đốc (Grand Admiral), nên được gọi là Chu Đô Đốc. Chu Du nổi tiếng với chiến
thắng ở sông Xích Bích trước quân Tào Tháo, là trận chiến lớn nhất thời
đó.
1. Thời
trẻ
Chu Du
sinh ra và lớn lên tại huyện Thư, quận Lư Giang. Lư Giang thuộc vùng Hoài Nam
của Trung Nguyên, nhưng rất gần đất Ngô-Việt, ngày nay là Thư Thành, An Huy
thuộc nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Gia đình Chu Du đều là danh sĩ, cha ông
là Chu Dị từng làm quan huyện Lạc Dương, ông nội ông là Chu Cảnh và chú là Chu
Trung từng làm quan Thái úy. Một người chú của Chu Du là Chu Thượng có thời gian
làm Thái thú Đan Dương.
Chu Du
thời trẻ chơi với Tôn Sách, con của Tôn Kiên, hai người thân nhau như anh em.
Khi Tôn Kiên bị giết trong cuộc chiến với Lưu Biểu, họ Tôn một thời gian dài
chịu sự khống chế của Viên Thuật. Năm 20 tuổi, Tôn Sách bắt đầu khởi binh ở Lịch
Dương, chinh phạt Giang Đông. Chu Du đem binh lương giúp Tôn Sách, và sau đó
theo Tôn Sách đánh dẹp khắp nơi, trở thành khai quốc công
thần.
Năm Chu
Du 24 tuổi đánh chiếm Hoãn Thành và cùng với Tôn Sách đi cầu hôn 2 cô con gái
xinh đẹp của Kiều Công. Tôn Sách cưới Đại Kiều, còn Chu Du cưới Tiểu
Kiều.
2. Mưu
sĩ
Năm 200,
Tôn Sách bị thích khách bắn bị thương rồi chết. Chu Du chuyển từ thành Ba Khâu
về Ngô Quận để giúp đỡ Tôn Quyền, lúc ấy còn nhỏ.
Tào Tháo
đánh bại Viên Thiệu và đòi Tôn Quyền đưa con trai đến làm con tin. Trương Chiêu
sợ có chiến tranh nên không dám quyết định, nhưng Tôn Quyền nghe lời Chu Du và
cương quyết từ chối. Tào Tháo cho một người tên là Tưởng Cán, là người quen của
Chu Du đến dụ ông, nhưng Tưởng Cán về báo rằng "Chu Du là người có chí hướng cao
vời, không thể thuyết phục được".
Năm 208,
Lưu Bị thua chạy khỏi đất Trung Nguyên. Lưu Biểu chết bệnh, con là Lưu Tông đầu
hàng Tào Tháo. Tào Tháo chiếm được Kinh Châu, lấy danh nghĩa của Hán đế để yêu
cầu Tôn Quyền đầu hàng. Lưu Bị cũng cho sứ giả cầu cứu. Các quan nước Ngô chia
làm 2 phe, phe chủ hàng do Trương Chiêu cầm đầu, phe chủ chiến do Chu Du và Lỗ
Túc đứng đầu. Chu Du phân tích cho Tôn Quyền tình hình chiến lược như
sau:
- Địa
thế: Đất Ngô có sông bao bọc. Tào Tháo không có thủy quân
giỏi.
- Tình
thế: Tào Tháo chưa bình định xong vùng Tây Lương, không thể ở
lâu.
- Thời
điểm: Đang là mùa đông, đất Ngô khí hậu ẩm ướt, quân phương Bắc sẽ sinh
bệnh.
Tôn
Quyền cho Chu Du và Trình Phổ đi hợp quân với Lưu Bị. Quân Tào đóng ở bờ bắc
sông Xích Bích, quân Ngô đóng ở bờ nam.
3. Trận
Xích Bích
Quân của
Chu Du ít hơn nhiều, nhưng lại chiếm ưu thế về thủy chiến, Tào Tháo không thể
qua sông nên đóng trại ở bờ bắc để huấn luyện quân. Ông ta dùng xích sắt nối
thuyền lớn lại theo lối của kị binh Liên Hoàn Mã, gọi đó là "Liên Hoàn Thuyền".
Hoàng Cái giả đầu hàng Tào Tháo, và vào một đêm có gió đông nam, quân Ngô dùng
hỏa công đánh trại của Tào Tháo, quân Tào thua to bỏ chạy. Do bị liên quân của
Tôn Quyền và Lưu Bị đuổi, Tào Tháo cho Tào Nhân giữ Nam Quận, rồi rút về phương
bắc. Trận Xích Bích đưa tên tuổi Chu Du nổi lên, và được liệt vào hàng những
tướng giỏi của lịch sử Trung Quốc.
4. Chết
trẻ
Chu Du
tiến đánh Nam Quận, trong lúc đánh thành thì bị tên bắn trọng thương. Tào Nhân
nghe tin thì kéo ra khỏi thành đánh, nhưng Chu Du dù bị thương vẫn huy động quân
sĩ đánh bại Tào Nhân. Nhưng mũi tên có độc, vết thương của Chu Du không thể chữa
khỏi, đến năm 210 thì chết, khi đó 36 tuổi. Người kế tục ông làm quân sư cho Tôn
Quyền là Lỗ Túc.
Chu Du
là người yêu âm nhạc, lễ phép khiêm tốn, nhưng trong Tam Quốc Diễn Nghĩa, ông bị
mô tả như một đứa trẻ ngô nghê và nóng tính, bị Gia Cát Lượng chọc tức 3 lần đến
chết. Nhà văn còn viết một câu khá nổi tiếng rằng trước khi chết Chu Du phẫn uất
mà than: "Trời đã sinh Du sao còn sinh Lượng?". Trong bộ "Tướng Soái Trung Quốc
Toàn Truyện" của các tác giả Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Tuyết và Dương Hiệu Xuân
có ghi: "đó là lời lẽ của nhà văn, hoàn toàn không đáng tin". La Quán Trung là
người "trù dập các tướng lĩnh Ngô, Ngụy và biến các tướng Thục thành thần, nếu
các tướng Thục giỏi như vậy, sao cứ thua mãi?".
Chu Du
có công cực lớn trong việc giúp nhà họ Tôn lập nên Đông Ngô, là khai quốc đại
công thần.