Dưới
đây là danh sách các nhân vật hư cấu trong tiểu thuyết lịch sử Tam Quốc diễn
nghĩa của nhà văn La Quán Trung. Thời đại Tam Quốc theo La Quán Trung bắt đầu từ
năm 183 với cuộc khởi nghĩa Khăn Vàng cho đến khi Tư Mã Viêm thống nhất ba nước
vào năm 280, mặc dù hình thế 3 nước chỉ hình thay vào năm 220 khi Tào Phi phế
Hán Hiến Đế để lên ngôi vua, hay ít ra là cục diện cơ bản hình thành sau trận
Xích Bích.
Tiểu
thuyết này là một thiên trường lich sử với hàng loạt nhân vật xoay quanh các
trận chiến hào hùng, La Quán Trung đã dựa vào các ghi chép của sử sách mà chủ
yếu là Tam Quốc chí của Trần Thọ và được Bùi Tùng Chi chú giải cộng thêm với sự
thu thập từ các truyền thuyết, các dã sử, câu chuyện dân gian và hư cấu thêm
theo nguyên tắc "bảy phần thực, ba phần hư". Rất nhiều nhân vật trong Tam Quốc
diễn nghĩa đã được sử sách xác nhận, tuy nhiên vẫn còn nhiều nhân vật chưa thể
kiểm chứng bằng chính sử.
Danh
sách chi tiết:
Hồi
1:
Trình
Viễn Chí, tướng Khăn vàng, bị Quan Vũ giết
Đặng
Mậu, tướng của Trình Viễn Chí, bị Trương Phi giết
Hồi
2:
Cao
Thăng (高昇),
tướng giặc khăn vàng bị Trương Phi giết.
Nghiêm
Chánh (嚴政),
tướng giặc khăn vàng, người đã giết thủ lĩnh của mình là Trương Bảo rồi đầu hàng
quân Hán
Tôn
Trọng (孫仲),
tướng của giặc khăn vàng, bị Lưu Bị bắn hạ.
Hàn
Trung, tướng của giặc khăn vàng, bị ba anh em Lưu Quan Trương bắn
chết.
Hồi
5:
Pháo
Trung (鮑忠),
em của Pháo Tín bị Hoa Hùng giết
Du
Thiệp (俞涉),
tướng của Viên Thuật, bị Hoa Hùng giết
Phan
Phụng (潘鳳),
tướng của Hàn Phức, bị Hoa Hùng giết
Mục
Thuận (穆順),
tướng của Trương Dương bị Lã Bố hạ
Phương
Duyệt (方悅),
tướng của Vương Khuông, bị Lã Bố hạ
Ngô
An Quốc (武安國),
tướng của Khổng Dung, bị Lã Bố chém gãy tay
Triệu
Xầm, tướng của Đổng Trác
Hồi
8:
Điêu
Thuyền, giai nhân tuyệt sắc, con nuôi của Vương Doãn
Hồi
10:
Lý
Biệt (李別),
cháu của Lý Thôi, người đã báo cáo lại cho Lý Thôi chuyện Phàn Trù tha cho Hàn
Toại, sau bị Hứa Chử chém
Hồi
11:
Tôn
Bảo (宗寶),
tướng của Khổng Dung, sử dụng một cây giáo, sau bị Quản Hợi dư đảng giặc khăn
vàng chém chết, theo đó khi Quản Hợi múa đao tế ngựa nhảy thẳng vào đánh Khổng
Dung thì Tôn Bảo, vác giáo nhảy ra địch, được vài hiệp bị Quản Hợi chém
chết
Hồi
13:
Thôi
Dũng (崔勇),
tướng của Quách Dĩ, bị Từ Hoảng giết chết sau một hiệp đấu
Hồi
14:
Lý
Thiêm, cháu của Lý Thôi, bị Hứa Chử giết cùng với Lý Biệt
Tuân
Chính (荀正),
phó tướng của Kỉ Linh, bị Quan Vũ giết
Hồi
15:
Trần
Hoành (陳橫),
tướng của Lưu Do, sau bị Tưởng Khâm giết
Hồi
17:
Vương
Hậu (王垕),
nhân viên phụ trách lương thảo của Tào Tháo, bị Tào Tháo "mượn" đầu để trấn an
lòng quân
Hồi
19:
Lưu
An (劉安),
thợ săn
Hồi
23:
Trần
Khánh Đồng, người hầu trong nhà của Đổng Thừa, người đã vì bất mãn nên đã đi tố
giác âm mưu của Đổng Thừa hành thích Tào Tháo
Vân
Anh (雲英),
người nữ hầu của Đổng Thừa, đồng mưu với Trần Khánh Đồng
Hồi
27:
Đỗ
Viễn, dư đảng Khăn vàng, bị Liêu Hóa giết
Hồ
Hoa (胡華),
cha Hồ Ban
Khổng
Tú, tướng trấn cửa Đông Linh của Tào Tháo, bị Quan Vũ hạ
Hàn
Phúc, thái thú Lạc Dương, bị Quan Vũ
Mạnh
Thản, phó tướng của Hàn Phúc, bị Quan Vũ hạ
Biện
Hỉ, tướng phòng thủ Phí Thủy Quan, bị Quan Vũ giết
Phổ
Tĩnh, nhà sư giúp đỡ Quan Vũ phá kế hoạch của Biện Hỉ
Vương
Trực, thái thú Huỳnh Dương, bị Quan Vũ giết
Hồ
Ban, bộ tướng của Vương Trực, con Hồ Hoa
Tần
Kỳ, bộ tướng của Hạ Hầu Đôn, bị Quan Vũ hạ
Hồi
28:
Bùi
Nguyên Thiệu (裴元紹),
dư đảng Khăn vàng, bị Triệu Vân giết
Chu
Thương (周倉),
hộ vệ của Quan Vũ
Quách
Thường (郭常),
người đã bảo vệ ngựa Xích Thố cho Quan Vũ khỏi bị trộm
Quan
Định (關定),
cha của Quan Bình, người đã gửi gắm Quan Bình cho Quan Vũ
Quan
Ninh (關寧),
anh trai của Quan Bình.
Hồi
30:
Tân
Minh (辛明),
tướng của Viên Thiệu, người được lệnh đem năm vạn quân đi cứu Lê Dương, đi ngay
trong đêm
Hồi
32:
Uông
Chiêu (汪昭),
tướng của Viên Đàm, bị Từ Hoảng chém chết sau vài hiệp đấu
Sầm
Bích (岑璧),
tướng của Viên Đàm, bị Lữ Khoáng chém chết sau vài hiệp đấu
Hồi
33:
Bành
An (彭安),
tướng của Viên Đàm, bị Từ Hoảng chém chết sau vài hiệp đấu
Hồi
34:
Trương
Vũ (張武),
thủ lĩnh sơn tặc ở Giang Hạ, bị Triệu Vân đâm chết sau chưa đầu 3 hiệp đấu.
Trương Vũ chính là người chủ đầu tiên của ngựa Đích Lô (sau bị Triệu Vân đoạt và
dâng cho Lưu Bị)
Trần
Tôn (陳孫),
thủ lĩnh sơn tặc ở Giang Hạ, bị Trương Phi đâm chết khi định đoạt lại ngựa Đích
Lư
Hồi
41:
Hạ
Hầu Ân (夏侯恩),
đới đao hộ vệ của Tào Tháo, bị Triệu Vân giết
Thuần
Vu Đạo (淳于導),
bộ tướng của Tào Nhân, bị Triệu Vân giết
Yến
Minh (晏明),
bộ tướng của Tào Hồng, bị Triệu Vân giết
Trung
Tấn (鐘縉),
bộ tướng Hạ Hầu Đôn, bị Triệu Vân giết
Trung
Thân (鐘紳),
bộ tướng Hà Hậu Đôn, bị Triệu Vân giết
Hồi
45:
Sái
Huân (蔡塤),
em trai của Sái Mạo, bị Cam Ninh bắn tên giết chết
Sái
Hòa (蔡和),
em Sái Mạo, trá hàng Đông Ngô
Sái
Trung (蔡中),
em Sái Mạo, trá hàng Đông Ngô
Hồi
52:
Lưu
Hiền (劉賢),
con trai của Lưu Độ
Hình
Đạo Vinh (邢道榮),
đại tướng của Lưu Độ, một viên tướng được Lưu Hiền giới thiệu là sức địch muôn
người, sử dụng búa khai sơn. Sau bị Triệu Vân giết
Pháo
Long (鮑隆),
Quản quân Hiệu úy dưới trướng của Triệu Phạm, xuất thân là tay săn bắn ở vùng
núi Quế Dương, từng bắn giết được hai con hổ một lúc, cậy mình có sức khoẻ, sau
bị Triệu Vân giết
Trần
Ứng (陳應),
Quản quân Hiệu úy dưới trướng của Triệu Phạm, xuất thân là tay săn bắn ở vùng
núi Quế Dương, có tài lao đinh ba, sau bị Triệu Vân giết
Hồi
53:
Củng
Chí (鞏志),
quân sư của Kim Toàn, sau đầu hàng Lưu Bị
Dương
Linh (楊齡),
tướng của Hàn Huyền, bị Quan Vũ giết sau chưa đầy ba hiệp
Giả
Hoa, tướng của Tôn Quyền
Qua
Định (弋定),
người cùng làng với Thái Sử Từ, và làm thủ hạ cho Thái Sử Từ
Hồi
57:
Hoàng
Khuê (黃奎),
Thị lang (侍郎),
mưu phản với Mã Đằng để giết Tào Tháo
Lý
Xuân Hương (李春香),
vợ của Hoàng Khuê
Miêu
Trạch (苗澤),
em vợ Hoàng Khuê, thông dâm với Lý Xuân Hương
Hồi
58:
Chung
Tấn (鐘進),
em của Chung Do, bị Bàng Đức chém chết
Tào
Vinh (曹永),
bộ tướng của Tào Nhân, bị Bàng Đức chém chết
Hồi
61:
Chu
Thiện (周善),
tướng của Tôn Quyền, cải trang sang Thục để dụ Tôn Thượng Hương đem A Đẩu về
Ngô, sau bị lộ và bị Trương Phi giết
Hồi
62:
Tử
Hư Thượng nhân (紫須上人),
một dị nhân núi Cẩm Bình biết trước được số sinh, tử, quý, tiện cho người
ta
Hồi
67:
Xương
Kỳ (昌奇),
phó tướng của Dương Nhiệm bị Hạ Hầu Uyên giết sau ba hiệp.
Dương
Tùng (楊松),
quân sư của Trương Lỗ, ghen ghét và gièm pha Mã Siêu
Dương
Vệ (楊柏),
tướng của Trương Lỗ, em của Dương Tùng
Hồi
70:
Hạ
Hầu Đức (夏侯德),
cháu của Hạ Hầu Uyên, bị Nghiêm Nhan chém
Hồi
71:
Mộ
Dung Liệt (慕容烈),
bộ tướng của Văn Sính, bị Triệu Vân giết
Tiêu
Bính (焦炳),
tướng của Ngụy, bị Triệu Vân giết
Hồi
73:
Địch
Nguyên (瞿元),
bộ tướng của Tào Nhân, bị Quan Bình giết
Hạ
Hầu Tồn (夏侯存),
bộ tướng của Tào Nhân, bị Quan Vũ giết sau một hiệp đấu
Hồi
80:
Tổ
Bật (祖弼),
quan giữ ấn tín của Hán Hiến Đế
Hồi
82:
Lý
Dị, bộ tướng của Tôn Hoàn, Tôn Hoàn cho rằng Lý Dị có sức khoẻ muôn người không
địch nổi, sử dụng một cây búa. Bị Quan Hưng giết
Tạ
Tinh, bộ tướng của Tôn Hoàn, Tôn Hoàn cho rằng Tạ Tinh có sức khoẻ muôn người
không địch nổi bị Trương Bào giết
Đàm
Hùng (譚雄),
bộ tướng của Tôn Hoàn bị Quan Hưng bắt và giết
Thôi
Vũ (崔禹),
bộ tướng của Chu Nhiên, bị Trương Bào bắt sống sau một hiệp đấu
Hồi
83:
Sử
Tích, bộ tướng của Phan Chương, bị Hoàng Trung giết sau ba
hiệp
Hạ
Tuân (夏恂),
bộ tướng của Hàn Đương, bị Trương Bào đâm chết.
Chu
Bình (周平),
em trai của Chu Thái, bị Quan Hưng đâm chết
Hồi
84:
Thuần
Vu Đan (淳于丹),
bộ tướng của Lục Tốn
Hồi
87:
Quan
Sách (關索),
con thứ 3 của Quan Vũ
Ngạc
Hoán (鄂煥),
bộ tướng của Cao Định, Ngạc Hoán mình cao chín thước, mặt mũi hung ác, dùng
chiếc phương thiên kích, có sức khoẻ muôn người khôn địch. Ngạc Hoán bị quân
Thục gài mưu lợi dụng đã đâm chết cả Ung Dĩ và Chu Bao. Sau được quân Thục phong
cho làm nha tướng của Cao Định
Kim
Hoàn Tam Kết (金環三結),
tướng của Mạnh Hoạch bị Triệu Vân giết
Đổng
Trà Na (董荼那),
tướng của Mạnh Hoạch, sau bị Mạnh Hoạch xử tử
A
Hội Nam (阿會喃),
tướng của Mạnh Hoạch, sau bị Mạnh Hoạch xử tử
Mang
Nha Trường (忙牙長),
tướng của Mạnh Hoạch, người đã chiến thắng Vương Bình trong một cuộc dụng độ,
sau bị Mã Đại giết
Hồi
89:
Đóa
Tư (朵思大王),
Động chúa động Thứu Long (禿龍洞)
Mạnh
Ưu, em trai của Mạnh Hoạch, sau cùng anh đầu hàng quân
Thục
Mạnh
Tiết, anh trai ruột của Mạnh Hoạch, một ẩn sĩ, bất mãn với Mạch Hoạch nên xa
lánh thế sụ.
Dương
Phong (楊鋒),
chúa động Ngân Dã, có trong tay 3 vạn quân mặc thiết giáp, giỏi nghề trèo non
vượt suối, tự giới thiệu là có năm con tinh thông võ nghệ, người nào cũng mình
beo dáng hổ, tướng giữ sức mạnh, Dương Phong còn có ba chục cô gái Man, múa đao
che mộc cực giỏi, người nào cũng xõa tóc, đi chân không. Sau này Dương Phong bắt
Mạnh Hoạch nộp cho Gia Cát Lượng
Hồi
90:
Đái
Lai Động chúa (帶來洞主),
em của Chúc Dong
Chúc
Dong phu nhân (祝融夫人),
vợ Mạnh Hoạch
Mộc
Lộc (木鹿大王),
động chúa Bàn Xà động (八納洞)
Ngột
Đột Cốt (兀突骨),
vua nước Ô Qua (烏戈國)
Sĩ
An, tướng của Ngột Đột Cốt
Hề
Nê, tướng của Ngột Đột Cốt
Hồi
91:
Trương
Thao (張韜),
người cận thần của quý phi Quách quý phi
Hồi
92:
Hàn
Đức (韓德),
võ tướng của Tào, bị Triệu Vân giết
Hàn
Anh (韓瑛),
con cả của Hàn Đức, bị Triệu Vân giết
Hàn
Giao (韓瑤),
con thứ của Hàn Đức, bị Triệu Vân giết
Hàn
Quỳnh (韓瓊),
con Hàn Đức, bị Triệu Vân giết
Hàn
Kỳ (韓琪),
con Hàn Đức, bị Triệu Vân giết
Phan
Toại (潘遂),
bộ tướng của Hạ Hầu Mậu bị Triệu Vân đánh cho bỏ chạy
Đổng
Hy (董禧),
bộ tướng của Hạ Hầu Mậu, bị Quan Hưng giết.
Tiết
Tắc (薛則),
bộ tướng của Hạ Hầu Mậu, bị Trương Bào giết
Bùi
Tự (薛則),
quân của Thục, giả danh là bộ tướng tâm phúc của Hạ Hầu Mậu, chuyên đi truyền
tin, sau bị Khương Duy vạch trần
Thôi
Lượng (崔諒),
Thái thú quận An Định
Dương
Lăng (楊陵),
Thái thú quận Nam An, em trai của Dương Phụ
Hồi
94:
Triệt
Lý Cát (徹里吉),
Vua Tây Khương
Nhã
Đan (雅丹),
Thừa tướng Văn của Tây Khương
Việt
Cát (越吉),
Nguyên soái võ của Tây Khương
Hàn
Trinh (韓禎),
tướng Thục phòng thủ ải Tây Bình
Hồi
95:
Tô
Ngung (蘇顒),
bộ tướng của Quách Hoài bị Triệu Vân giết
Vạn
Chính (萬政),
bộ tướng của Quách Hoài, bị Triệu Vân bắn một phát tên ngã lăn xuống khe núi.
Sau đó Triệu Vân chỉ cảnh cáo và tha chết cho.
Trần
Tạo (陳造),
tướng nhà Ngụy của Tào Chân, bị Mã Đại chém chết
Hồi
96:
Trương
Phổ (張普),
bộ tướng của Tào Hưu bị Từ Thịnh đánh cho bỏ chạy sau vài hiệp, sau bị Chu Hoàn
chém chết.
Tiết
Kiều (薛喬),
bộ tướng của Tào Hưu bị Toàn Tôn của Ngô đánh bại phải bỏ chạy
Hồi
97:
Tạ
Hùng (謝雄),
tướng Thục, tỳ tướng của Khổng Minh, bị Vương Song hạ sau chưa đầy ba
hiệp
Cung
Khởi (龔起),
tướng Thục, tỳ tướng của Khổng Minh, bị Vương Song hạ nhanh chóng
Hồi
100:
Tần
Lương (秦良),
tướng của Ngụy, phó tướng của Tào Chân, bị Liêu Hóa giết sau một trận phục
kích
Cẩu
An (苟安),
bộ tướng của Lý Nghiêm
Hồi
102:
Sầm
Uy (岑威),
tướng của Ngụy, phụ trách dẫn quân dắt trâu ngựa gỗ vận lương của quân
Ngụy
Trịnh
Văn (鄭文),
tướng của Ngụy, trá hàng bị Khổng Minh phát hiện nên tương kế tựu kế để đánh bại
Tư Mã Ý sau đó chém Trịnh Văn
Tần
Minh em ruột của Tần Lãng, bị Trịnh Văn chém chết
Hồi
103:
Trương
Cầu (張球),
bộ tướng của Mãn Sủng, lập công lớn trong việc đánh bại quân Ngô do Gia Cát Cẩn
chỉ huy
Hồi
106:
Bùi
Cảnh (裴景),
Tả Đô đốc của quân Ngụy trong chiến dịch tấn công Công Tôn
Uyên
Cứu
Liên (仇連),
Hữu Đô đốc của quân Ngụy trong chiến dịch tấn công Công Tôn Uyên
Hồi
107:
Phan
Cử (潘舉),
bộ tướng của Tào Sảng, giữ cửa thành
Hồi
109:
Vương
Thao (王韜),
chủ bộ của quân Tư Mã Chiêu, khi Tư Mã Chiêu bị vây, Vương Thao tham mưu cho Tư
Mã Chiêu bắt chước người xưa làm lễ cầu khấn nước, quả nhiên linh
nghiệm
Hồi
110:
Cát
Ung (葛雍),
tướng của Vô Kỳ Niệm, bị Đặng Ngải chém sau chưa đầy một
hiệp
Tống
Bạch (宋白),
quan huyện của Thận Huyện, khi Vô Kỳ Kiệm chạy đến đây, ông ta mở cửa thành tiếp
vào, mở tiệc khoan đãi. Khi Vô Kỳ Kiệm say quá, Tống Bạch sai người giết chết,
rồi đem đầu đến nộp quân Ngụy
Trương
Minh (張明),
nha tướng của Vương Kinh (Ngụy)
Hoa
Vĩnh (花永),
nha tướng của Vương Kinh (Ngụy)
Lưu
Đạt (劉達),
nha tướng của Vương Kinh (Ngụy)
Chu
Phương (朱芳),
nha tướng của Vương Kinh (Ngụy)
Hồi
111:
Bào
Tố (鮑素),
tướng nhà Thục đóng quân tại trại ở hang núi Kỳ Sơn, bị Trần Thái đánh vỡ, chết
trận
Hồi
112:
Vương
Chân (王真),
bộ tướng của Tư Mã Vọng, bị tướng Thục là Phó Thiêm bắt sống sau 10 hiệp đấu và
bị quân Thục đâm chết
Lý
Bằng (李鵬),
bộ tướng của Tư Mã Vọng, bị tướng Thục là Phó Thiêm rút một cây quất sắt bốn
ngạnh vút một quất vào giữa mặt nên bậc nổ con ngươi ra ngoài, chết ngả xuống
ngựa.
Tăng
Tuyên (曾宣),
bộ tướng của Gia Cát Đản, sau đầu hàng quân Ngụy, Tăng Tuyên phụ trách giữ cửa
thành bèn dâng cửa bắc, mở toang cửa cho quân Ngụy kéo vào
Hồi
113:
Trịnh
Luân (鄭倫),
phó tướng của Đặng Ngải, bị Liêu Hóa giết trong một trận phục
kích
Đảng
Quân (黨均),
quân sư của Đặng Ngải, Đảng Quân xin đi vào Thục để ly gián nước Thục. Đặng Ngải
sai Đảng Quân mang vàng ngọc, châu báu vào Thành Đô, kết liên với Hoàng Hạo, nói
phao lên rằng Khương Duy có bụng oán thiên tử, không bao lâu tất về hàng Ngụy.
Hậu chủ lập tức sai người đi gấp đòi Khương Duy về triều
Hồi
115:
Vương
Quán (王灌),
bộ tướng của Đặng Ngải, người bày kế cho Đặng Ngải
Đặng
Đôn (鄧敦),
quan nhà Ngụy là Tiền tướng quân vì kiến nghị không hợp ý với Tư Mã Chiêu nên đã
bị chém
Hồi
116:
Lưu
Tốn (盧遜),
tướng của Thục phòng thủ tại ải Nam Trịnh vì đắc thắng đuổi theo Chung Hội nên
đã bị Tuân Khải bắn tên giết chết
Hồi
117:
Lý
phu nhân (李氏),
vợ của Mã Mặc tướng giữ thành Giang Du, khi Mã Mặc đầu hàng Lý phu nhân đã tự
thắt cổ chết để bày tỏ sự trung liệt với nhà Thục
Hồi
118:
Thôi
phu nhân (崔氏),
vợ của Lưu Thầm (con Lưu Thiện), tự tử theo chồng để bày tỏ tấm lòng trung
liệt
Hồi
119:
Trương
Tiết (張節),
Hoàng môn thị lang (黃門侍郎)
của Ngụy, người phản đối Tư Mã Viêm soán ngôi Ngụy nên đã bị Tư Mã Viêm đánh
chết.