Bậc thầy Nho học của
Trung Quốc - Mạnh Tử - có nói: "Dân là quý nhất, xã tắc thứ hai, vua thì xem nhẹ”.
Tuy nhiên, trong các triều đại phong kiến từ trước tới nay, các vị Hoàng đế đều
coi giang sơn là của cải của riêng mình, xem trăm họ như cỏ rác, tùy ý giẫm đạp
lên trăm họ để thỏa mãn ham muốn riêng của mình.
Tuy nhiên, Hậu chủ Lưu
Thiện không hề làm như vậy. Trong tình cảnh Thục Hán không còn khả năng chống lại
quân Ngụy, để tránh cho dân chúng không phải chịu thảm cảnh bị quân Ngụy tàn
sát một cách đẫm máu, Lưu Thiện đã lựa chọn cách hành xử khôn ngoan là đầu
hàng.
Tháng 5 năm 263, quân Tào
Ngụy tấn công nhà Thục Hán. Chinh Tây tướng quân của nhà Ngụy là Đặng Ngải thống
lĩnh 3 vạn quân tấn công Cam Tùng. Thích sử Ung Châu là Gia Cát Tự dẫn 3 vạn
quân tấn công Vũ Nhai, cắt đường rút lui của Khương Duy. Chung Hội dẫn hơn 10 vạn
binh từ Tà Cốc, Lạc Cốc, Tử Ngưu Cốc tấn công Hán Trung.
Nhà Thục biết quân Ngụy tấn
công, vẫn sai đại tướng Lưu Hóa, Trương Dực, Đổng Quyết rút về bảo vệ Hán Thành
và Lạc Thành. Quân của Khương Duy rút về bảo vệ Kiếm Các. Cho tới tháng 10 năm
đó, tướng quân Đặng Ngải vượt hơn 700 dặm mà không hề tốn một binh một tốt,
liên tiếp lấy Giang Du, Bội Huyện, Miên Trúc, dẫn quân áp sát Thành Đô, thủ đô
nhà Thục Hán.
Quân địch sắp đánh tới
nơi, Lưu Thiện cho gọi quần thần vào bàn bạc đối sách. Có người chủ trương di
chuyển kinh đô xuống phía Nam, có người lại chủ trương quy phục Đông Ngô, bắt
chước Gia Cát Lượng tạo liên minh Ngô Thục kháng lại quân Tào Ngụy. Tuy nhiên,
Quang Lộc đại phu là Tiêu Chu thì lại chủ trương đầu hàng quân Ngụy. Sau khi quần
thần tranh luận chán chê, Lưu Thiện đồng ý với kiến nghị đầu hàng quân Ngụy.
Đầu hàng Ngụy quân thực tế
là một ván bài. Nhưng ván bài này không giống với ván bài mà Lưu Thiện đã đánh
với Gia Cát Lượng. Nếu như trong ván bài với Gia Cát Lượng, tiền cược là giang
sơn nước Thục thì tiền cược trong ván bài lần này chính là tính mạng của Lưu
Thiện.
Trong suy nghĩ của Lưu
Thiện, nếu như dời đô về vùng đất khô cằn phía Nam thì chẳng qua chỉ là tự làm
khó chính mình, cuối cùng cũng không tránh được kết cục bị tiêu diệt. Trong khi
đó, Đông Ngô ở thời điểm hiện tại cũng không phải là đối thủ của Ngụy, tương
lai cũng khó tránh khỏi họa diệt vong. Vì vậy, lựa chọn đầu hàng quân Ngụy là
cách giải quyết nhanh chóng nhất.
Sách "Tam Quốc chí” của
Trần Thọ viết rằng, khi đầu hàng, Lưu Thiện vẫn giữ cốt cách của một ông vua,
ngồi trên xe chỉ tay xuống Đặng Ngải chứ không mang dáng vẻ sợ sệt của một ông
vua mất nước. Dáng vẻ của Lưu Thiện còn khiến những kẻ chiến thắng là quân Ngụy
không khỏi thán phục. Do "thức thời”, Lưu Thiện nhận được rất nhiều ưu đãi từ
phía quân Ngụy. Ngay trong buổi Lưu Thiện dẫn triều thần nhà Thục Hán ra đầu
hàng, Đặng Ngải lấy thân phận là thừa chế, thay mặt Hoàng đế nhà Ngụy phong cho
Lưu Thiện làm Phiêu Kỵ tướng quân.
Sau khi Đặng Ngải tiêu diệt
xong nhà Thục thì về Ngụy, bỏ lại Lưu Thiện ở Thành Đô. Sau đó, Chung Hội và
Khương Duy phát động binh biến, khiến Tư Mã Chiêu cảm thấy nếu để Lưu Thiện ở lại
Thành Đô có vẻ tình hình sẽ không ổn, vì vậy bèn phái người truyền lệnh gọi Lưu
Thiện và gia quyến về Lạc Dương. Khi Lưu Thiện về tới Lạc Dương, Tư Mã Chiêu
dùng danh nghĩa của Ngụy Nguyên Đế phong cho Thiện làm An Lạc Công, thực ấp một
vạn hộ. Ngoài ra, con cái của Lưu Thiện cùng hơn 50 đại thần nước Thục theo Lưu
Thiện tới Lạc Dương đều được phong hầu.
Sau khi tới Lạc Dương,
Lưu Thiện cảm thấy sự tình có chỗ không ổn. Mặc dù nhà Ngụy phong cho mình làm
An Lạc Công, tuy nhiên, người đang nắm quyền thực sự trong triều đình nhà Ngụy
là Tấn Vương Tư Mã Chiêu lại rất nghi ngờ mình. Lúc này, vị hậu chủ Lưu A Đẩu lại
đánh cược một lần nữa để bảo toàn tính mạng của mìnhKhông lâu sau đó, Tấn Vương
Tư Mã Chiêu bày tiệc mời Lưu Thiện tới dự. Trong bữa tiệc, Tư Mã Chiêu cố ý sắp
xếp một màn biểu diễn của nước Thục, ngoài ra còn bố trí một số người giả vờ bị
màn biểu diễn này làm cho xúc động, không kìm nén được đã âm thầm chảy nước mắt.
Ngồi cạnh Tư Mã Chiêu, bản
thân Lưu Thiện nhìn thấy những bài hát, câu ca, điệu múa của nước Thục thân
quen thì không khỏi cảm thấy thương tâm. Tuy nhiên, nhìn thấy gương mặt của Tư
Mã.
Chiêu liên tục thay đổi,
Lưu Thiện bỗng cảm thấy mình nên cảnh giác. Vì vậy, mặc cho trong lòng thương cảm
ra sao, Lưu Thiện vẫn cười nói, uống rượu như bình thường. Cuối cùng, Tư Mã
Chiêu đã bị Lưu Thiện đánh lừa, cho rằng Thiện chỉ là một kẻ kém cỏi, thiểu
năng nên yên tâm.
Lúc đó, Tư Mã Chiêu đã
nói thầm với Giả Sung thân tín của mình rằng: "Một kẻ vô lo vô nghĩ đến như vậy,
dù cho Gia Cát Lượng còn sống cũng khó mà phò trợ được huống hồ là Khương
Duy!”. Giả Sung nói: "Không hẳn như vậy, chúa công nên cẩn thận!”. Sau khi màn
biểu diễn kết thúc, Tư Mã Chiêu quay sang hỏi Lưu Thiện: "Màn biểu diễn có làm
ông nhớ nước Thục không?”. Lưu Thiện giật mình rồi đáp: "Ở đây vui, không còn
nhớ nước Thục nữa”.
Câu nói này của Lưu Thiện
đã lừa được Tư Mã Chiêu, thậm chí lừa được cả một triều thần thân tín của Lưu
Thiện là Khích Chính. Sau khi bữa tiệc kết thúc, Khích Chính nói với Lưu Thiện:
"Chủ công trả lời như vậy là không thích hợp. Nếu như lần sau, Tư Mã Chiêu hỏi
như vậy, chủ công nên chảy nước mắt, buồn rầu trả lời rằng: "Mộ của tổ tiên đều
ở nước Thục, tôi làm sao không nhớ cho được?”.
Suy nghĩ một lúc, Lưu Thiện
gật đầu. Vài ngày sau, vẫn còn nghi ngờ Lưu Thiện, Tư Mã Chiêu lại hỏi Thiện có
nhớ nước Thục không. Nghe theo lời của Khích Chính, Lưu Thiện nói lại y như những
gì Khích Chính đã nói, đồng thời khuôn mặt tỏ ra vô cùng bi thương.
Tư Mã Chiêu nghe xong, đột
nhiên nói: "Lời của ông sao giống với Khích Chính vậy?”. Lưu Thiện giả vờ kinh
ngạc rồi nói: "Ngài làm sao biết được? Những lời này chính là do Khích Chính dạy
tôi”. Tư Mã Chiêu nghe xong, cười ha hả rồi bỏ đi, từ đó hoàn toàn yên tâm,
không còn lo lắng gì về Lưu Thiện nữa.
Lưu Thiện biết rằng, là một
ông vua mất nước, cách đối đãi của Tào Ngụy đối với bản thân mình sẽ ảnh hưởng
rất lớn tới chính sách mà quốc gia chiến thắng này áp dụng đối với trăm họ nước
Thục. Do vậy, Lưu Thiện đã tìm mọi cách để ẩn giấu chính mình, không để lộ tài
năng thực sự, giả làm một kẻ ngốc nghếch vừa để bảo toàn tính mạng, vừa để bảo
vệ con dân của nước mình.
Sách "Tam Quốc tập giải”
của Chu Thọ Xương đánh giá rất cao Hậu chủ A Đẩu, cho rằng: "Những lời đồn đại
(về Lưu Thiện) là hoàn toàn sai sự thực. Chẳng qua, A Đẩu tự ẩn mình đi để bảo
toàn chính mình trong hoàn cảnh hiểm nghèo mà thôi”.
Tháng 12 năm 271, Lưu Thiện mắc bệnh rồi qua đời ở Lạc Dương, kinh đô nước
Ngụy, thọ 64 tuổi. Trong số tất cả những ông vua mất nước trong lịch sử Trung
Quốc, kết cục của Lưu Thiện có thể nói là "có hậu” nhất. Điều đó hoàn toàn
không phải là ngẫu nhiên.