Giáo sư Michael Porter - cha đẻ thuyết Chiến lược cạnh tranh bằng những trải nghiệm thực tế của mình, ông đã chia sẻ một số kinh nghiệm của mình cho Việt Nam.

“Việt Nam cần có chiến lược tổng thể thống nhất cả về xây dựng chính sách và thực thi chính sách để đưa nền kinh tế phát triển lên giai đoạn mới”, GS. Porter chia sẻ. Đặc biệt, Việt Nam cần xây dựng cách tiếp cận mới về phát triển giáo dục và kỹ năng, những lĩnh vực mà Việt Nam đang tụt hậu so với nhiều quốc gia khác.

Ngoài ra, Việt Nam không nên mãi dựa vào nhân công giá rẻ và khai thác tài nguyên, mà cần phải phát triển với những sản phẩm có giá trị cạnh tranh và năng suất cao hơn. Điều này sẽ giúp làm giảm áp lực về giá và những căng thẳng trong thương mại. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng cần giảm bớt phụ thuộc vào xuất khẩu và tập trung nhiều hơn vào thị trường nội địa.

Theo GS. Porter, quá nhiều doanh nghiệp Việt Nam đang hoạt động mà không có chiến lược rõ ràng. Họ cố gắng làm ra quá nhiều loại sản phẩm cho quá nhiều khách hàng, cũng như theo đuổi các cơ hội thị trường một cách rất thực dụng, trong khi cạnh tranh với nhau chủ yếu về giá cả.

Không giống với nhiều chuyên gia kinh tế khác, GS. Porter quan niệm, các công ty muốn thành công phải định nghĩa được rõ ràng giá trị của sản phẩm hay dịch vụ mà họ sẽ cung cấp cho khách hàng và làm sao để có thể đưa ra những sản phẩm khác biệt.

Chiến lược đặc biệt quan trọng trong những thời kỳ khó khăn của nền kinh tế. Các công ty cần thay đổi để thích nghi với chiều hướng xấu, nhưng cũng đồng thời phải thay đổi để nâng cao lợi thế cạnh tranh. “Bây giờ chính là thời điểm để tập trung vào những điểm cốt lõi và những lĩnh vực mà công ty đó có sức mạnh thực sự”, GS. Porter viết.

Giáo sư Michael Porter thực hiện chuyến thăm lần đầu tiên tới Việt Nam vào đầu tháng 12/2008 và chủ trì một hội thảo quốc tế với tiêu đề “Cạnh tranh toàn cầu và Lợi thế cạnh tranh của Việt Nam”. Hội thảo quy tụ 1.000 người tham dự, gồm các doanh nhân hàng đầu, những nhà hoạch định chính sách vĩ mô, các nhà lãnh đạo cấp tỉnh, thành phố, các học giả, nhà nghiên cứu kinh tế đến từ các quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới.

Ông nói rằng: “Tôi không thể biết rõ về Việt Nam hơn người Việt Nam, nhưng tôi có thể mang đến cho các bạn một khung khái niệm đã được kiểm chứng và kinh nghiệm của bản thân tôi khi theo đuổi các nghiên cứu về tính cạnh tranh ở nhiều quốc gia. Tôi hy vọng, sẽ giúp Việt Nam xây dựng được một chiến lược kinh tế đúng đắn”.

Chia sẻ về quan niệm năng lực cạnh tranh, giáo sư Porter nhấn mạnh rằng, năng lực cạnh tranh được đánh giá dựa trên năng suất, giá trị của hàng hóa và dịch vụ làm ra tính trên một đơn vị nhân lực, vốn và tài nguyên của một quốc gia. Năng suất cao tạo ra mức lương cao (cho người làm công), đồng tiền mạnh (cho một quốc gia), lợi nhuận hấp dẫn trên nguồn vốn và cuối cùng là mức sống cao cho người dân.

Theo ông, có nhiều yếu tố kinh tế vĩ mô và vi mô quan trọng có tác động đến khả năng cạnh tranh, chứ không phải chỉ đơn giản là nguồn lao động giá rẻ. Một quốc gia quá tập trung vào lao động giá rẻ để cạnh tranh, thì sẽ mãi chỉ tạo ra những nguồn thu nhập thấp mà thôi.

GS. Porter đã có cuộc đối thoại đầu tiên với Việt Nam từ năm 2005 khi ông bàn về tính cạnh tranh với nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải nhân chuyến thăm Mỹ của Thủ tướng. Tuy nhiên, lúc đó Giáo sư chưa đến Việt Nam, nên ông cũng cảm thấy khó đưa ra những nhận xét sâu xa như lần này, khi ông đã được tận mắt chứng kiến những thành quả phát triển của Việt Nam.

Để chuẩn bị cho chuyến làm việc lần đầu tiên tại Việt Nam, nhóm của ông đã thực hiện rất nhiều cuộc phỏng vấn ngay tại Việt Nam, cũng như thu thập các dữ liệu từ Báo cáo “Năng lực cạnh tranh toàn cầu” và nghiên cứu kinh nghiệm của rất nhiều quốc gia khác trên thế giới.