~ Tài liệu
dành cho các Phật Tử
Chọn một
lối sống tốt, chánh đáng là một vấn đề hết sức cần thiết đối với tất cả mọi
người.
Có câu:
"Cuộc sống vốn không công bằng nhưng luật nhân quả rất công bằng”. Tại sao cuộc
sống vốn không công bằng mặc dù cuộc sống được quy định bằng những tiêu chuẩn,
giá trị văn hóa đạo đức và các văn bản pháp luật Nhà nước?
Nếu nhìn
về phương diện cá nhân sẽ thấy có rất nhiều vấn đề trong cuộc đời mà một con
người phải trải qua, nhưng nếu có những sự kiện hay vấn đề gì đi nữa thì thời
điểm xảy ra vẫn không bao giờ báo trước chính xác. Các nhà biên kịch, đạo diễn
phim ảnh đều có thể dựng lên những câu chuyện đời thường với thời gian và không
gian hoàn hảo nhưng đối diện trước cuộc đời của họ thì họ vẫn mù mờ.
Nếu nhìn
về phương diện xã hội và thế giới, cả cộng đồng nhân loại cũng thật bé nhỏ,
không thể kiểm soát được tất cả những gì sẽ xảy ra (khủng hoảng chính trị, dịch
bệnh, thiên tai, chiến tranh…). Như bàn tay của con người biết lúc nào phải mở
ra và lúc nào phải nắm lại nhưng khi đã nắm lại thì trong bàn tay vẫn còn chút
kẽ hở vậy. Một cuộc sống vốn không công bằng với con người nhưng có một quy
luật dành cho cuộc đời con người ấy không sai không khác, đó là: Nhân quả.
Nhân quả
trong lối sống của con người bao gồm những điều tốt đẹp và những điều hết sức
bi thảm. Nhân quả về tương lai của một người giống như một bài toán khó cần tìm
ra công thức để giải đáp. Việc tìm công thức giải đáp bài toán là một quá trình
đòi hỏi nhiều công sức và trí tuệ. Nếu người tìm ra công thức giải được bài
toán khó này trong một thời gian nhanh nhất được xem là người có thể bắt kịp
được tương lai. Nếu người nào rất khó giải được bài toán thì xem như người đó
chưa bắt kịp công thức của cuộc đời mình, họ cần tìm kiếm "nhà toán học” hoặc
"nhà thông thái” nào đó để xin nhận được sự giúp đỡ.
Nhân quả
dù tốt hay xấu đều tùy thuộc vào con người. Mỗi cá nhân tự gây tạo nghiệp nhân
cho mình và chỉ chờ đợi diễn tiến của cái kết. Cuộc sống của con người thường
mắc phải năm loại ham muốn căn bản:
~ Ăn ngon.
~ Ngủ
nghỉ.
~ Tiền
tài.
~ Danh
vọng.
~ Sắc đẹp.
Và con
người phải sống trong bể tham dục, ưu, bi, khổ, não, bệnh tật. Trong mỗi thời
khắc đã qua, hiện tại đến tương lai là một chuỗi tương tác liên tục. Những việc
làm của chúng ta hôm nay có thể cho biết câu trả lời của ngày mai cho dù không
chắc chắn như chúng ta nghĩ. Nếu chúng ta muốn tận hưởng chuỗi nhân quả cuộc
đời theo hướng tốt, tích cực thì không còn gì bằng việc tạo ra một lối sống tốt
và lối sống tốt ấy rất cần có nguồn động lực, sự quyết tâm mạnh mẽ của chính
bản thân.
Cuộc sống
phải theo quy luật vô thường, không bao giờ đứng yên. Thời gian của một đời
người cũng rất ngắn ngủi. Đừng chờ đợi một điều tốt đẹp đến với mình mà phải tự
tạo điều tốt đẹp trước đã bằng tất cả sự thành thật. Khi chúng ta đã có cố gắng
rồi thì ít ra cũng sẽ có một nguồn lực tiếp sức cho chúng ta thêm nữa. Vận may,
cơ hội không phải mưa từ trên trời rơi xuống cho chúng ta tắm mát giữa trưa hè
nóng bức vì chúng ta cũng biết rằng những giọt mưa không phải tự dưng mà có, nó
phải hội đủ nhân duyên, được giúp sức từ hơi nước và các điều kiện khác.
Thời hiện
đại này, lối sống cá nhân có quá nhiều sự lựa chọn, điểm nhấn quan trọng là ở
giai đoạn tuổi trẻ cần có định hướng tốt để về sau thu được kết quả tốt đẹp.
Lối sống cá nhân luôn chịu ảnh hưởng từ gia đình, nhà trường, bạn bè và xã hội.
Giới trẻ ngày nay còn chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ công nghệ kỹ thuật số và công
nghệ giải trí (phim ảnh, âm nhạc, truyền hình, internet). Thế giới luôn chạy
đua phô diễn sức mạnh của khoa học kỹ thuật, quân sự quốc phòng, tiền tệ… nhưng
nếu con người sống thiếu lòng khoan dung và vị tha sẽ khiến cho thế giới rơi
vào bất hạnh, bất công, xung đột, tội ác và hận thù.
Một cá nhân
chọn lối sống ngông cuồng, phóng túng sẽ không mang lại một tương lai xán lạn
nào cho họ cả. Một lối sống vô cảm, bất cần đối với những người xung quanh sẽ
chỉ nhận cái kết không hay ho gì, thậm chí khi ta cần sự giúp đỡ nào đó, ta
cũng sẽ khó nhận được sự trợ giúp nào một cách vui vẻ cả. Một lối sống dựa dẫm,
xu nịnh sẽ nhận lại cái kết bị nhàm chán và bỏ rơi. Một con đường tù tội luôn
dành cho những người chỉ thích cách kiếm nhiều tiền thật nhanh bất chấp mọi thủ
đoạn và tàn ác, họ sẽ nhận hình phạt thích đáng và nặng nề hơn nữa là bản án
lương tâm cắn rứt… Các khía cạnh tiêu cực nhất của lối sống cá nhân là đi theo
nghề nghiệp bất thiện: sát sanh, trộm cắp, buông thả trong dục lạc, rượu chè,
cờ bạc, nghiện ngập, buôn người, làm ăn gian dối, buôn bán vũ khí hủy diệt mạng
sống.
Phật giáo
khẳng định cái khổ là kết quả của những việc con người làm chứ không phải do
thần linh hay một cái gì khác gây ra. Tất cả những việc làm của một người quyết
định sự danh giá hay thấp hèn của người đó. Vì vậy, con người cần sự nỗ lực
vượt mọi cam go để nâng cao trí tuệ và đạo đức của mình. Đức Phật đã vì lợi ích
và sự an lạc cho chúng sinh mà chỉ ra những chỗ yếu kém của thân, khẩu, ý và
phương pháp từ bỏ những thói hư tật xấu, tập các tính nết tốt. Những người đã
có đức tính tốt rồi thì vẫn phải nâng cao các phẩm chất tốt, không phải đã tốt
rồi tự mãn, kiêu căng.
Nói chung,
có hai lối sống chính:
~ Lối sống
từ bỏ dục lạc thế tục.
~ Lối sống
đầy đủ các dục của người thế tục.
Hay nói
cách khác lối sống của người xuất gia và lối sống của người đời muôn màu muôn
vẻ.
Đối với
giới xuất gia, Đức Phật chế giới để điều phục những bất ổn, bất thiện trong quá
trình tu hành vì mục đích phạm hạnh và giải thoát sanh tử.
Đối với
người thế tục, Đức Phật thuyết dạy những khía cạnh tích cực của sự tu dưỡng
thân tâm, hạn chế sự kiệt quệ tinh thần và tính ích kỷ. Người thế tục cần làm
các công đức để gieo hạt giống tốt cho đời sau. Con người giống như một hạt
giống, hạt giống này rồi đến lúc không còn là hạt nhưng có thể tái sinh thành
một cây khác từ chính hạt giống này. Giáo lý Ngũ giới, Bát Chánh đạo, Thập
thiện nghiệp rất giúp ích cho lối sống hướng thiện của con người.
Đức Phật
dạy con người phải cố gắng không ngừng đi tìm trí tuệ và hãy có lòng từ bi để
tiếp tục xây dựng một cuộc sống tích cực. Nhân quả luôn luôn hiện hữu trong lối
sống của con người thông qua mỗi hành vi và các mối quan hệ của cá nhân. Vì vậy
chọn một lối sống tốt, chánh đáng là một vấn đề hết sức cần thiết đối với tất
cả mọi người dù cho có phải trải qua những thời khắc khó khăn gì đi nữa hay
phải bắt đầu làm lại cuộc đời.