Trao đổi với VietNamNet bên lề cuộc đối thoại chống tham nhũng giữa Chính phủ và các nhà tài trợ ngày 27/11, Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Michael Michalak đồng tình việc hạn chế danh mục thông tin mật, cho rằng cơ chế minh bạch thông tin là một chìa khóa thực chất để chống tham nhũng hiệu quả hơn ở Việt Nam.

Xác định thế nào là "mật" và "không mật"?

Đại sứ Mỹ Michael Michalak

Tổng thanh tra Chính phủ Trần Văn Truyền nói tại cuộc đối thoại sẽ hạn chế danh mục thông tin mật, theo đó những thông tin liên quan đến an ninh quốc gia mới là thông tin mật. Đại sứ nhận định như thế nào về chủ trương này của Thanh tra Chính phủ?

- Tôi nghĩ rằng minh bạch hơn nữa trong công bố thông tin, dữ liệu là điều tốt. Có vẻ như nhiều con số về kinh tế, thuế... vẫn làmật. Phần lớn các quốc gia thường công bố những con số như vậy.

Chính phủ nên cân nhắc công bố nhiều hơn các thông tin, dữ liệu để mọi người có thể biết ngân sách quản lý thực chất thế nào. Càng minh bạch, cơ hội dành cho tham nhũng sẽ càng giảm. Và tôi nghĩ minh bạch thông tin là một trong những chìa khóa thực chất để chống tham nhũng ở Việt Nam.

Như vậy, để đảm bảo sự minh bạch, sẽ phải xác định trách nhiệm rõ ràng của các cơ quan có trách nhiệm cung cấp thông tin cho báo chí hay công chúng quan tâm, thưa Đại sứ?

- Mỗi một đơn vị, cơ quan có trách nhiệm trong một giai đoạn thời gian nhất định về thông tin của mình. Nhưng cơ bản, mỗi cơ quan chịu trách nhiệm về thông tin ở lĩnh vực mình phụ trách thì nên công bố, minh bạch nhiều thông tin càng tốt. Và họ nên phải chịu trách nhiệm đối với thông tin do mình cung cấp.

Việt Nam xác định dữ liệu nào, thông tin nào là mật và dữ liệu nào, thông tin nào là không mật? Tôi nghĩ chính phủ nào cũng luôn có sự phân biệt, xác định như vậy. Nhưng tôi trông đợi sẽ có nhiều thông tin, dữ liệu được minh bạch, công bố và các phóng viên, nhà báo có thể đặt nhiều câu hỏi cho các cơ quan cung cấp thông tin đó về vấn đề họ quan tâm.

Bảo vệ người cung cấp thông tin

Theo Đại sứ, với cơ chế minh bạch thông tin, báo chí, truyền thông có thể phát huy thế mạnh trong đưa tin, viết bài góp phần chống tham nhũng như thế nào?

- Tôi nghĩ khi được tiếp cận phỏng vấn, nói chuyện với mọi cấp chính quyền, có thể có nhiều nguồn thông tin, dữ liệu khác nhau thì phóng viên sẽ càng có cơ hội cải thiện, kiểm chứng, củng cố sự chính xác của thông tin, của bài viết. Từ đó phóng viên có thể nêu bật được vấn đề mà theo tôi sẽ có thể tác dụng tích cực đối với việc phòng, chống tham nhũng.

Trong đề xuất tăng cường vai trò của báo chí trong phòng, chống tham nhũng, Mỹ quan tâm vấn đề cụ thể nào?

- Một trong những điều tôi muốn đề xuất với Chính phủ đó là nên có cơ chế luật pháp bảo vệ người tiết lộ thông tin về tham nhũng. Mỹ sẵn sàng tư vấn kỹ thuật cho Việt Nam những chuẩn mực quốc tế trong việc soạn thảo quy định luật pháp liên quan đến điều này.

Bảo vệ người tiết lộ thông tin về tham nhũng cũng là một cách để Chính phủ tăng cường sự minh bạch thông tin, cho phép mọi người có thể sẵn sàng tiết lộ thông tin, bài viết mà điều này tôi tin cũng là một cách chống tham nhũng hiệu quả.

Vai trò của báo chí lớn nhưng năng lực của báo chí, đặc biệt là phóng viên trong một lĩnh vực rất khó như chống tham nhũng cũng phảiđượcchú trọng, thưa Đại sứ?

- Chính vì thế tôi biết nhiều nhà tài trợ sẵn sàng tư vấn kỹ thuật cho Việt Nam trong đào tạo nhân lực báo chí, đào tạo, nâng cao kỹ năng nghiệp vụ cho phóng viên. Mỹ có đề xuất hỗ trợ kỹ thuật về giảng dạy, đào tạo cho phóng viên và các kỹ năng, khía cạnh khác nhau của báo chí.

Tôi nghĩ khi nhận thức sự minh bạch trở thành trách nhiệm cũng đồng nghĩa đòi hỏi Việt Nam sẽ phải xây dựng, nâng cao năng lực cán bộ, nhân lực đáp ứng yêu cầu thực tiễn