Trích
từ chương 36 cuốn sách Đường Xưa Mây Trắng của Thiền sư Thích Nhất Hạnh
Các
con nên biết: tiền của và danh vọng không phải là những vật quý nhất trên đời.
Tiền của và danh vọng có thể tiêu tan rất mau chóng, nhưng sự hiểu biết và lòng
thương yêu mới thật sự là những gì quý nhất trên đời. Có hai thứ ấy thì chắc
chắn là con người có hạnh phúc.
***
Một
hôm công nương Yasodhara thỉnh Bụt, đại đức Kaludayi và thầy Nagasamala tới thọ
trai ở cung điện riêng của mình. Bà cũng đã mời hoàng hậu. Sau buổi cúng dường,
bà đã thỉnh Bụt và hoàng hậu đi ra ngoại thành thăm những xóm nghèo nơi bà đã
làm việc cứu tế xã hội trong những năm qua. Các thầy Kaludayi và Nagasamala
cũng cùng đi với người, Rahula cũng được đi theo Bụt. Khi Bụt tới nơi, người
thấy trẻ con tập hợp đông có tới hàng trăm đứa, thì ra công nương Yasodhara đã
triệu tập chúng từ những xóm làng quanh đó. Bụt rất hài lòng được ngồi giữa bầy
trẻ và giảng dạy giáo pháp cho chúng. Bụt bảo con trai của mình là Rahula ra
ngồi trước mặt người rồi Bụt kể cho tất cả các em bé nghe một câu chuyện tiền
thân. Người kể:
***
"Ngày
xưa có một chàng trai trẻ tên là Megha, thông minh, đức hạnh, hiếu thuận và học
giỏi. Chàng sống ở miền chân núi Hy Mã Lạp Sơn. Chàng muốn đi về miền đồng bằng
để học hỏi thêm. Không có tiền, nhưng chàng cũng can đảm ra đi. Chàng mang theo
một cái gậy, một cái nón, một cái bình đựng nước uống và một chiếc áo choàng.
Trên con đường về kinh đô mỗi ngày chàng ghé lại làm việc cho những nhà nông
dân bên đường để được có cơm ăn, và để tiếp tục đi nữa. Có khi chàng còn được
trả tiền. Khi đến thủ đô Divapati, chàng đã để dành được năm trăm đồng trong
túi áo.
Vào
đến cửa thành chàng thấy dân chúng đang mở hội rất vui. Chàng không biết người
ta đang mở hội ăn mừng việc gì nên có ý muốn tìm người để hỏi. Vừa lúc ấy có
một cô thiếu nữ xinh đẹp, mặt mày thật sáng sủa, đi ngang. Cô cầm trong tay một
bó sen. Bó sen có tất cả bảy bông sen hàm tiếu. Chàng hỏi cô:
-
Có việc gì vui mà dân chúng mở hội thế cô?
Thiếu
nữ đáp:
-
Chắc anh không phải là dân địa phương cho nên mới không biết hôm nay dân chúng
mở hội gì. Số là hôm nay tại thủ đô Divapali có một bậc giác ngộ xuất hiện tên
là Dipankara. Người là bó đuốc soi đường cho tất cả chúng sanh Ngài là con của
vua Areimat, đã đi tu và đã thành đạo. Đạo của ngài sáng chói cả thế gian. Hôm
nay, để mừng ngài, dân chúng tại đây mới mở hội.
Nghe
nói có một vị giác ngộ xuất hiện trên thế gian. Megha rất lấy làm sung sướng.
Chàng rất muốn được cúng dường ngài, được tới làm lễ ngài và học đạo với ngài.
Chàng hỏi cô thiếu nữ:
-
Cô mua bảy bông sen này bao nhiêu tiền thế, thưa cô?
Thiếu
nữa đưa mắt nhìn người con trai lễ phép và có dáng dấp thông minh. Nàng trả
lời:
-
Em chỉ mua có năm bông thôi. Hai bông kia là của em đem theo. Em hái hai bông
ấy ở ao nhà.
Megha
nói:
-
Vậy năm bông kia cô mua bao nhiêu, thưa cô?
-
Em mua hết năm trăm đồng.
Megha
khẩn khoản cầu xin thiếu nữ để lại cho anh ta năm bông sen ấy để anh có thể có
hoa đem cúng Bụt Dipankara. Thiếu nữ không chịu. Nàng nói:
-
Em mua để cúng Bụt chứ không phải để bán lại.
Megha
hết lòng khẩn khoản. Anh nói:
-
Cô cúng dường hai bông cũng được rồi mà. Xin cô vui lòng cho tôi lại năm bông
để tôi cũng có dịp được cúng dường bậc giác ngộ với. Thưa cô được gặp một bậc
giác ngộ trên đời là quý hóa lắm. Tôi quyết tâm cùng đi với cô để tới gặp ngài.
Tôi muốn được học hỏi đạo lý do ngài chỉ dạy. Nếu cô vui lòng nhượng cho tôi
năm bông hoa ấy, tôi sẽ nhớ ơn cô suốt đời.
Thiếu
nữ nhìn xuống đất, không nói.
Megha
lại năn nỉ:
-
Nếu cô cho tôi mua lại năm bông hoa, tôi sẽ làm bất cứ điều gì cô sai bảo để
trả ơn cô.
Thiếu
nữ không dám ngửng đầu lên. Hai người im lặng đi bên nhau rất lâu. Cuối cùng cô
lên tiếng:
-
Anh ơi, không biết tại vì duyên nợ nào từ những kiếp trước mà khi gặp anh, em
đem lòng thương anh liền. Em đã gặp nhiều người con trai, nhưng chưa bao giờ
trái tim của em rung động như hồi nãy khi em mới gặp anh. Em muốn tặng không
cho anh năm bông sen này để anh cúng đức giác ngộ, nếu anh hứa với em là trong
kiếp nầy cũng như trong những kiếp khác em được làm vợ của anh, hoài hoài và
mãi mãi.
Nàng
nói một mạch những điều trên, và nói xong nàng thấy gần như hụt hơi. Megha im
lặng một lát rồi nói:
-
Có là người rất dễ mến. Và cô lại là một con người rất chân thật. Mới đầu gặp
cô, tôi cũng thấy có cảm tình với cô ngay, nhưng tôi là người chí tu đạo giải
thoát. Cưới vợ thì bị ràng buộc, làm sao sau này tôi có được tự do mỗi khi có
dịp ra đi tìm đạo?
Thiếu
nữ nói:
-
Anh cứ hứa với em đi. Em xin nguyện rằng mỗi khi anh muốn ra đi tìm đạo thì em
sẽ không dám tìm cách ngăn cản anh. Trái lại, em sẽ tìm cách giúp anh thực hiện
được hoàn toàn chí nguyện.
Nghe
thiếu nữ nói như thế, Megha vui vẻ nhận lời.
Hai
người tìm tới đức giác ngộ Dipankara. Quần chúng đông đảo đang vây quanh Người.
Thấy sắc diện của vị đạo sĩ Dipankara. Megha biết ngay đó là một bậc giác ngộ
chân thực. Chàng rất sung sướng. Chàng phát nguyện phải tu học cho đến khi đạt
tới quả vị giác ngộ cao tột như đức giác ngộ này. Chàng muốn tiến tới gần để
dâng lên Dipankara năm bông sen, nhưng quần chúng vòng trong vòng ngoài đang
vây phủ lấy người, chàng không tài nào tiến tới được. Cuối cùng chàng dùng hết
sức của hai cánh tay chàng tung năm bông hoa sen vào cho đấng giác ngộ. Lạ
thay, cả năm bông sen đều bay tới và rơi đúng vào trong hai cánh tay ngài.
Megha thấy thế mừng rỡ. Chàng biết là lòng thành của chàng đã cảm ứng được đấng
toàn giác. Vừa lúc ấy thiếu nữ trao cho chàng hai bông sen còn lại, ra hiệu cho
chàng tung vào cho Bụt. Chàng nhận hai bông hoa và tung lên. Mầu nhiệm thay, cả
hai bông hoa này cũng đều rơi vào giữa tay đức giác ngộ Dipankara.
Vừa
lúc ấy, đức toàn giác Dipankara lên tiếng gọi người cúng dường hoa sen tới bên
cạnh người. Quần chúng hé lối cho Megha đi vào. Megha cầm tay thiếu nữ kéo nàng
theo đến trước mặt Bụt, Megha và thiếu nữ quỳ xuống. Đức giác ngộ Dipankara nói
với Megha:
-
Ta biết được tâm thành của con. Ta cũng biết rằng con có chí lớn muốn tu học để
đạt tới quả vị giải thoát và cứu độ cho loài chúng sanh. Con hãy an lòng. Ta
biết con sẽ trở nên một bậc giác ngộ hoàn toàn trong tương lai.
Rồi
nhìn thiếu nữ đang quỳ bên Megha, ngài nói:
-
Còn con, trong kiếp này và trong những kiếp tới con sẽ là người bạn đường của
Megha. Con hãy nhớ lời nguyện của con, lo tác thành cho chí hướng của chồng mà
không tìm cách ngăn cản chàng mỗi khi chàng ra đi tìm đạo.
Megha
và thiếu nữ rất cảm động được nghe lời dạy chỉ bảo của bậc toàn giác. Từ đó về
sau, cả hai người đều chăm chỉ tu học theo đạo lý giải thoát của đức giác ngộ
Dipankara.
Các
con nghe không, từ kiếp ấy về sau, trong kiếp nào chàng Megha và cô thiếu nữ
cũng đều được gặp nhau và cũng đã trở nên vợ chồng, và mỗi khi người con trai
đến tuổi ra đi tu đạo, người con gái lại tìm cách giúp đỡ người con trai. Chẳng
bao giờ nàng tìm cách cản ngăn chí nguyện của chàng. Vì vậy, chàng rất biết ơn
nàng. Cho đến một kiếp nọ, chàng thực hiện được chí nguyện lớn của chàng và trở
thành một bậc giác ngộ, sáng suốt không kém gì bậc giác ngộ Dipankara kiếp
trước.
Các
con nên biết: tiền của và danh vọng không phải là những vật quý nhất trên đời.
Tiền của và danh vọng có thể tiêu tan rất mau chóng, nhưng sự hiểu biết và lòng
thương yêu mới thật sự là những gì quý nhất trên đời. Có hai thứ ấy thì chắc
chắn là con người có hạnh phúc. Chàng Megha và cô thiếu nữ đã sống hạnh phúc
với nhau trong nhiều đời nhiều kiếp, đó cũng nhờ hai người đã có sự hiểu biết
và lòng thương yêu. Đã hiểu và đã thương thì không có gì mà ta không thực hiện
được trên cõi đời này".
***
Yasodhara
chắp hai tay trước ngực hướng về phía Bụt. Bà rất cảm động về câu chuyện tiền
thân này. Bà biết tuy Bụt kể chuyện này cho bọn trẻ nghe nhưng người cũng đã kể
chuyện này với bà. Bụt đã nói lên lời cảm ơn của Bụt đối với bà một cách tế
nhị. Bà cảm động đến muốn khóc. Hoàng hậu Prajapati nhìn bà. Hoàng hậu cũng
hiểu lời Bụt như bà hiểu. Bà đặt một bàn tay lên vai người con dâu. Rồi bà lên
tiếng nói với lũ trẻ:
-
Các con biết chàng Megha trong tiền kiếp xa xưa đó là ai không? Chính là Bụt
đấy. Trong kiếp này, chàng đã thành một bậc giác ngộ sáng suốt hoàn toàn, và
các con có biết cô thiếu nữ trong tiền kiếp xa xôi đó là ai không? Đó chính là
lệnh bà Yasodhara của các con vậy. Nhờ lệnh bà có hiểu biết cho nên lệnh bà đã
không ngăn cản thái tử Siddhatta. Thái tử đã đi tu và đã thành đạo. Các con nên
cảm ơn lệnh bà.
Bọn
trẻ đã sẵn có lòng quý mến Yasodhara từ lâu. Nay nghe hoàng hậu nói, chúng đều
hướng về bà chắp hai tay lại trước ngực và cúi chào bà rất kính cẩn.
Thấy
cảnh tượng ấy, Bụt rất vui. Người đứng dậy, và cùng các đại đức Kaludayi và
Nagasamala trở về tu viện.