Ajahn Chah - Tỳ khưu Khánh Hỷ chuyển dịch
Lời Giới Thiệu
Ajahn Chah sinh
năm 1918 trong một ngôi làng phía Bắc Thái Lan. Ngài xuất gia sa di từ lúc còn
nhỏ và trở thành một vị tỳ khưu năm hai mươi tuổi. Ngài theo truyền thống hành
đầu đà của các sơn tăng trong nhiều năm; hằng ngày mang bát xin ăn, chuyên tâm
hành thiền và đi khắp nơi để truyền bá giáo pháp.
Ajahn Chah hành
thiền dưới sự chỉ dẫn của nhiều thiền sư danh tiếng trong đó có ngài Ajahn Mun,
một vị thiền sư nổi danh và được kính trọng vào thời bấy giờ. Ajahn Chah đã
chịu nhiều ảnh hưởng của ngài Ajahn Mun. Ajahn Chah là một thiền sư tuyệt diệu,
Ngài đã dạy đạo một cách trực tiếp, rõ ràng, và tận tụy chia xẻ sự chứng nghiệm
giáo pháp của mình cho những người đến sau. Lời dạy của Ngài thật đơn giản:
"Hãy để sự vật tự nhiên, đừng dính mắc. Hãy xã bỏ tất cả. Sự vật thế nào
hãy để y như vậy". Ngài Ajahn Chah viên tịch vào ngày 16 tháng Giêng, 1992
ở Wat Ba Pong, tỉnh Ubon Ratachani, Thái Lan.
Những lời dạy
ngắn trong cuốn "Chẳng Có Ai Cả" được trích từ những bài pháp mà ngài
Ajahn Chah đã dạy cho các Phật tử, nhất là các học trò Tây phương. Lời văn thật
súc tích, dí dỏm và đi thẳng vào tâm người đọc.
Nhận thấy đây là
những lời dạy quý báu của một vị thiền sư đầy đủ thẩm quyền và năng lực nên
chúng tôi cố gắng chuyển dịch sang Việt Ngữ để chia xẻ đến các bạn, nhất là
những bạn suốt ngày bộn rộn vì công việc, không có đủ thì giờ để đọc những bài
dài hơn.
Đây là cẩm nang
cho những người tu học. Bạn có thể đem cuốn sách gọn nhỏ này theo mình. Mỗi khi
rảnh rỗi chỉ cần dở ra đọc vài câu, bạn sẽ cảm thấy tinh thần thoải mái, bình
an và hạnh phúc.
Chúng tôi xin
chân thành cám ơn qúi vị đã bỏ công sức vào việc hoàn thành dịch phẩm này: Đại
Đức Chơn Mỹ, Pháp Luân, Giới Tịnh, Minh Hạnh, Thiện Hiền, các Đạo Hữu Trần Minh
Lợi, Phạm Phú Luyện, Từ Sơn, Đặng Trần Vinh, Bình Anson, Nguyễn Đức Quý, Đỗ Văn
Học, Diệu Thu và Bội Khanh đã bỏ thì giờ để đọc lại bản thảo, sửa chữa câu văn,
lỗi chính tả và kỷ thuật. Cuốn sách nhỏ này cũng không thể sớm đến tay độc giả
nếu không có được sự khuyến khích, đóng góp tịnh tài của Như Lai Thiền Viện,
Bát Nhã Thiền Viện và các Thiền Sinh cùng Phật Tử bốn phương. Xin tất cả hoan
hỉ với phước báu này.
Mặc dầu đã hết
sức cố gắng, nhưng vì bận tu học và nhiều công tác Phật sự khác nên chúng tôi
không có đủ thì giờ để sửa chữa thật chu đáo, do đó bản dịch này chắc chắn còn
nhiều khiếm khuyết. Chúng tôi thành thật xin các bậc Trưởng Thượng hoan hỉ chỉ
điểm cho những chỗ sai lầm và rất hân hoan đón nhận những ý kiến xây dựng của
các bạn Phật Tử bốn phương để lần tái bản được hoàn hảo hơn.
NAM MÔ BỔN SƯ THÍCH CA MÂU NI PHẬT
I. Sinh và Tử
1. Thực hành tốt
đẹp là tự hỏi mình: "Tại sao ta sinh ra?" Sáng, trưa, chiều, tối...
mỗi ngày hãy tự hỏi mình câu hỏi đó.
2. Sinh và tử của
ta chỉ là một. Bạn không thể có cái này mà chẳng có cái kia. Người ta buồn rầu
than khóc khi có ai chết, và vui cười hớn hở khi thấy một đứa trẻ sinh ra đời.
Thật si mê và khôi hài làm sao! Nếu muốn khóc, hãy khóc lúc có ai sinh ra. Hãy
khóc cái nguyên nhân, khóc cái gốc, vì không sinh ra thì sẽ không chết.
3. Bộ ở trong
bụng người ta sướng lắm sao! Thật chẳng thoải mái chút nào! Thử nghĩ xem! Chỉ
cần sống trong căn chòi nhỏ một ngày thôi, đủ khó chịu đến đâu rồi! Đóng hết
các cửa phòng lại là bạn đã nếm mùi đau khổ! Chao ôi! Vậy mà ở trong bụng người
ta đến chín tháng! Bạn còn muốn sinh ra lần nữa à? Hẳn bạn biết rõ là nằm trong
bụng chẳng thoải mái chút nào, thế mà bạn vẫn còn muốn thun đầu rụt cổ trong
chốn tối tăm ấy nữa sao? Đừng tròng đầu vào dây thòng lọng nữa!
4. Tại sao ta
sinh ra? Ta sinh ra để không còn phải sinh ra nữa.
5. Khi không hiểu
được sự chết thì cuộc sống này có nhiều rắc rối .
6. Đức phật dạy
Ngài Ananda quán sát sự vô thường, quán tưởng cái chết trong từng hơi thở. Chúng
ta phải hiểu sự chết. Chúng ta chết để được sống. Câu này có nghĩa gì? Chết là
chấm dứt mọi hoài nghi, mọi vấn đề và sống ngay trong hiện tại. Không phải ngày
mai chúng ta mới chết, chúng ta phải chết ngay bây giờ. Bạn có thể làm được
điều này không? Nếu làm được, thì chẳng còn vấn đề gì nữa và bình yên tĩnh lặng
sẽ đến với bạn.
7. Cái chết gần
gũi với ta ngay trong hơi thở.
8. Nếu biết huấn
luyện và thực hành đúng đắn thì bạn sẽ không sợ hãi mỗi khi bị bệnh và không
còn đau buồn trước cái chết của người thân. Khi phải vào bệnh viện chữa trị thì
hãy tự xác quyết rằng: Lành bệnh thì tốt mà không lành bệnh cũng tốt thôi. Nếu
bác sĩ cho biết tôi bị ung thư và sẽ chết trong vài tháng tới thì tôi sẽ nhắn
nhủ bác sĩ rằng: "Hãy cảnh giác, cái chết cũng đang đến tìm ông đó! Vấn đề
là ai đi trước và ai đi sau mà thôi." Bác sĩ không thể chữa trị hay ngăn
ngừa cái chết. Chỉ có Đức Phật mới làm được việc này. Vậy còn chần chờ gì nữa
mà không dùng thuốc của Đức Phật?
9. Nếu bạn sợ
bệnh, nếu bạn sợ chết thì hãy quán sát xem chúng từ đâu đến. Chúng đến từ đâu?
Chúng đến từ sự sinh. Thế nên, đừng buồn khi có người chết, cái khổ của họ
trong cuộc đời này đã hết rồi, chết là một chuyện tự nhiên thôi. Nếu bạn muốn
buồn thì hãy buồn khi có người sinh ra đời: "Tội nghiệp thay! Họ lại đến
nữa rồi. Họ sắp phải đau khổ và chết nữa".
10. Người hiểu
biết ý thức rõ ràng rằng mọi pháp trên thế gian không có bản chất. Bởi vậy,
Người hiểu biết không vui hay buồn vì họ không bị cuốn trôi theo các pháp thế
gian luôn luôn biến đổi này. Trở nên vui là sinh. Trở nên buồn là tử. Chết rồi
lại được sinh ra, và sinh ra lại chết nữa. Sống và chết trong từng phút giây là
sự luân lưu bất tận của vòng sinh tử.
II. Thân thể
11. Nếu cơ thể
này có thể nói thì suốt ngày nó sẽ nói với chúng ta: "Bạn không phải là
chủ của tôi đâu! Bạn biết không?" Thật ra, nó đang nói với chúng ta đấy,
nhưng nó dùng ngôn ngữ giáo pháp để nói nên chúng ta không hiểu được.
12. Mọi chuyện
trên thế gian này chẳng tùy thuộc vào ta. Chúng đi theo chiều hướng tự nhiên
của chúng. Cơ thể này có đường lối đi riêng của nó, ta không thể xen vào. Ta có
thể làm cho thân này đẹp thêm chút ít, hấp dẫn hơn và sạch sẽ trong chốc lát
như các cô gái để móng tay dài và tô son hồng, tạo ra vẻ duyên dáng đẹp đẽ.
Nhưng khi tuổi già đến thì ai cũng như ai. Đường lối của cơ thể là như thế,
vượt ra ngoài khả năng kiểm soát của chúng ta. Chỉ một điều chúng ta có thể làm
được, đó là làm đẹp tâm hồn mình.
13. Nếu cơ thể
này thực sự là của ta thì nó sẽ nghe theo mệnh lệnh của ta. Khi ta nói:
"Không được già!" hay "Ta cấm mày không được đau!", nó có
nghe lời ta không? Không! Nó chẳng đếm xỉa gì đến ý kiến của ta cả. Chúng ta
chỉ là người thuê chứ không phải là chủ nhân của "căn nhà" này. Nếu
nghĩ rằng cơ thể này là của ta thì ta sẽ đau khổ biết bao khi phải xa lìa nó.
Thực ra, chẳng có một cái ta trường tồn bất biến, chẳng có một cái gì cố định
hay bền vững mà ta có thể nắm giữ.
III. Hơi thở
14. Từ lúc mở mắt
chào đời cho đến khi xa lìa cõi thế mà bạn chẳng có giây phút nào ý thức hơi
thở vào ra trong cơ thể mình thì bạn đã sống xa rời với chính mình.
15. Thời gian là
hơi thở của chúng ta trong hiện tại.
16. Bạn bảo rằng
bạn quá bận rộn nên không có thời giờ để hành thiền? Bạn có thời giờ để thở
không? Thiền là hơi thở của bạn. Tại sao bạn có thời giờ để thở mà không có
thời giờ để hành thiền. Hơi thở là cái gì sống động của cuộc sống. Nếu bạn ý
thức được rằng giáo pháp là sự sống động của cuộc sống thì bạn sẽ cảm nhận được
rằng hơi thở và sự thực hành giáo pháp quan trọng ngang nhau.
IV. Giáo Pháp
17. Giáo pháp là
gì? Chẳng có gì không là giáo pháp.
18. Giáo pháp dạy
cho ta những gì? Giáo pháp dạy cho ta cách sống. Giáo pháp dùng nhiều cách để
dạy ta: qua đá, qua cây... và qua những gì đang nằm trước mắt ta. Thế nên, hãy
giữ tâm thanh tịnh, tĩnh lặng để học cách nhìn, cách quán sát. Bạn sẽ thấy toàn
thể giáo pháp tự hiển bày tại đây và ngay bây giờ. Bạn còn phải tìm kiếm nơi
đâu và đợi lúc nào nữa?
19. Trước hết,
phải dùng sự suy tư để tìm giáo pháp. Khi đã bắt đầu hiểu giáo pháp, hãy bắt
tay vào việc thực hành. Khi thực hành bạn sẽ dần dần thấy giáo pháp. Và một khi
thấy giáo pháp thì bạn với giáo pháp là một và bạn có niềm vui của chư Phật.
20. Hãy tìm giáo
pháp ngay trong tâm bạn để thấy rõ cái gì đúng, cái gì sai, cái gì quân bình và
cái gì không quân bình.
21. Chỉ có một
điều thật sự kỳ diệu, đó là sự kỳ diệu của giáo pháp. Những sự kỳ diệu khác
chẳng qua chỉ là thuật tráo bài khiến chúng ta xa lìa thực tại, xa lìa những
tương quan trong đời sống con người, trong sinh tử và giải thoát.
22 Hãy biến mọi
việc làm của bạn thành giáo pháp. Nếu cảm thấy không tốt đẹp thì hãy nhìn vào
bên trong mình. Nếu đã biết sai lầm mà vẫn cứ làm thì đó là phiền não.
23. Khó tìm thấy
người biết lắng nghe giáo pháp; khó tìm thấy người nhớ và thực hành giáo pháp;
khó tìm thấy người nắm được giáo pháp và thấy giáo pháp.
24. Nếu có chánh
niệm chúng ta sẽ thấy tất cả đều là giáo pháp. Nhìn những con thú trốn chạy
khỏi nguy hiểm, ta sẽ thấy rằng chúng cũng như ta. Chúng trốn chạy khỏi đau khổ
và tìm đến nơi hạnh phúc. Thú cũng sợ hãi, cũng sợ chết như ta. Khi có cái nhìn
đúng theo chân lý, ta sẽ thấy loài thú và loài người chẳng có gì khác nhau.
Chúng ta là những kẻ đồng hành trong sinh già đau chết.
25. Sự thực hành
giáo pháp sẽ hoàn tất ở nơi chẳng có gì cả, nơi buông bỏ, nơi trống không, nơi
gánh nặng đã được bỏ xuống, chẳng lệ thuộc vào thời gian hay không gian. Đó là
nơi chấm dứt.
26. Giáo pháp
không ở nơi xa tít mù khơi, trên bầu trời hay nơi những vị thần tiên trú ngụ.
Giáo pháp nằm ngay ở đây. Giáo pháp liên quan đến chúng ta, đến những gì chúng
ta đang làm trong hiện tại này. Đức Phật muốn chúng ta tiếp xúc với giáo pháp,
nhưng chúng ta chỉ tiếp xúc với ngôn từ, sách vở và kinh điển... đó là tiếp xúc
với cái bóng của giáo pháp chứ không phải tiếp xúc với chân giáo pháp đã được
Đức Phật giảng dạy. Nếu chỉ làm như thế thì sao có thể gọi là thực hành tốt đẹp
và đúng đắn. Người ta đã đi lạc quá xa rồi.
27. Hãy quan sát
chính mình, đôi lúc an vui hạnh phúc, đôi lúc buồn nản khổ đau, đôi lúc thoải
mái dễ chịu, đôi lúc uể oải bần thần... tất cả đều là giáo pháp. Bạn đã thấy
giáo pháp chưa? Muốn hiểu giáo pháp này, bạn phải nhìn, phải đọc kinh nghiệm
của chính mình.
28. Khi lắng nghe
giáo pháp bạn phải mở rộng tâm hồn và an trú ngay giữa trung tâm. Đừng cố gắng
tích tụ, lưu giữ vào ký ức những gì mình đã nghe. Hãy để cho giáo pháp trôi
chảy trong tâm bạn tự hiển bày. Hãy để cho giáo pháp trôi chảy trong từng phút
giây hiện tại. Những gì sẵn sàng để được lưu giữ sẽ được lưu giữ một cách tự
nhiên chẳng cần bạn nhúng tay vào.
29. Khi diễn bày
giáo pháp, bạn đừng thúc ép mình. Giáo pháp sẽ trôi chảy một cách tự nhiên,
thích ứng với hoàn cảnh và phù hợp với những gì đang diễn ra trong hiện tại.
Mỗi người có trình độ và khả năng thu nhận khác nhau, khi bạn ở vào đúng tầm mức
thì giáo pháp sẽ tuôn tràn. Đức Phật hiểu rõ căn cơ của từng người. Ngài dùng
phương pháp tự nhiên để giảng dạy. Không phải Ngài có năng lực siêu nhiên đặc
biệt để giảng dạy, nhưng Ngài nhạy bén trước nhu cầu tâm linh của những người
đến gặp Ngài, và Ngài đã dạy đạo đúng theo nhu cầu tâm linh của họ.
V. Tâm và trí
30. Chỉ có một
cuốn sách đáng đọc nhất, đó là tâm của chính mình.
31. Đức Phật dạy
chúng ta hãy vất bỏ tất cả những gì làm tâm ta đau khổ trong khi hành thiền.
Phiền não đau khổ, chứ không phải tâm đau khổ. Chúng ta chẳng biết cái gì là
tâm, cái gì là phiền não. Những gì không làm ta thỏa mãn thì ta không muốn gặp.
Cuộc sống của chúng ta chẳng khốn khổ gì! Cái khốn khổ ở đây là không thỏa mãn,
không hài lòng với cuộc sống. Thật vậy, chỉ có phiền não khốn khổ mà thôi.
31. Thế gian đang
ngùn ngụt cháy. Trong sự nóng bỏng này, tâm thay đổi từ yêu sang ghét. Biết
cách làm cho tâm an tịnh tĩnh lặng sẽ đem lại lợi ích lớn lao cho thế gian.
32. Nếu tâm bạn
an lạc hạnh phúc thì ở nơi nào bạn cũng an lạc hạnh phúc. Khi trí tuệ khai nở
trong tâm bạn thì bất kỳ nơi nào bạn nhìn đến cũng đều là chân lý. Chân lý ở
khắp mọi nơi, chẳng khác chi một khi đã biết đọc chữ thì ở đâu bạn cũng có thể
đọc chữ được.
33. Nếu bạn cảm
thấy không hài lòng ở một nơi, bạn sẽ cảm thấy không hài lòng ở mọi nơi. Chẳng
có nơi nào bên ngoài làm bạn khó chịu. Nơi khó chịu nằm bên trong bạn.
34. Hãy nhìn vào
tâm mình. Người mang vật nặng chẳng thấy gì, nhưng người ngoài nhìn vào thấy
nặng. Vất bỏ mọi vật, buông bỏ tất cả, bạn sẽ nhẹ nhõm.
35. Tâm vốn an
tịnh tĩnh lặng. Khi tâm ra khỏi an tịnh tĩnh lặng thì bất an rối loạn sẽ nhảy
vào. Khi nhìn thấy được bất an rối loạn này thì an tịnh tĩnh lặng sẽ trở về.
36. Phật giáo là
đạo của tâm. Thế thôi! Người nào đào luyện tâm, người đó thực hành Phật giáo.
37. Khi đèn mờ,
bạn không thể thấy màng nhện giăng ở góc phòng, nhưng lúc đèn sáng bạn có thể
thấy rõ ràng để quét sạch đi. Cũng vậy, khi tâm trong sáng bạn sẽ thấy rõ phiền
não để khử trừ.
38. Huấn luyện
tâm không giống như huấn luyện cơ thể. Muốn cơ thể mạnh phải bắt cơ thể vận
động, nhưng muốn tâm mạnh phải giữ tâm đứng yên.
39. Vì không nhìn
thấy chính mình nên người ta làm mọi điều sai lầm. Họ không nhìn vào chính tâm
mình. Khi sắp làm điều gì sai quấy, họ nhìn trước, ngó sau xem thử có ai nhìn
thấy không: Mẹ mình thấy không? Chồng mình thấy không? Vợ mình thấy không? Con
mình thấy không? Nếu không ai thấy, họ vội làm ngay. Đó là họ tự nhục mạ chính
mình. Có một điều họ quên mất là chính họ cũng đang nhìn thấy họ đấy!
40. Hãy dùng tâm
để nghe giáo pháp, đừng dùng tai.
41. Chiến đấu với
phiền não là chiến đấu bên trong. Dùng bom đạn súng ống để đánh nhau là chiến
đấu bên ngoài. Chiến thắng kẻ khác là đường lối của thế gian. Chiến thắng chính
mình là đường lối của giáo pháp. Chúng ta không chiến đấu để chống lại ai cả mà
chiến đấu để chinh phục chính tâm mình, kiên trì chống lại mọi tình cảm xung
động của chính mình.
42. Nước mưa đến
từ đâu? Nó đến từ những nguồn nước dơ bẩn trên mặt đất và bốc hơi mà thành.
Thật kỳ lạ làm sao? Đối với phiền não, tâm bạn cũng có thể làm được như vậy,
nếu bạn để nó làm.
43. Đức Phật dạy
chúng ta hãy xét đoán chính mình mà đừng xét đoán kẻ khác dầu họ tốt xấu thế
nào đi nữa. Đức Phật chỉ chỉ cho ta con đường và nói: "Chân lý là như vậy
đó". Tâm ta có được như vậy không?
VI. Vô thường
44. Các pháp trên
thế gian hiện hữu qua sự thay đổi. Bạn không thể chống lại hay ngăn cản chúng.
Hãy nghĩ xem, bạn có thể thở vào mà đừng thở ra được không? Làm như vậy có cảm
thấy thoải mái không? Hoặc thở ra mà đừng thở vào sẽ như thế nào? Chúng ta
không muốn chuyện đổi thay nhưng sự vật không ngừng thay đổi!
45. Nếu biết rằng
mọi chuyện đều đổi thay thì bạn còn băn khoăn thắc mắc, suy nghĩ mông lung gì
nữa! Bất kỳ chuyện gì xảy ra bạn chỉ cần tự nhủ: "À, lại một chuyện nữa!
" Vậy thôi.
46. Lời nói bỏ
qua sự vô thường không phải lời nói của kẻ trí.
47. Nếu bạn thấy
rõ ràng sự đổi thay, thì bạn sẽ thấy được sự không thay đổi. Sự không đổi thay
ở đây là: sự vật không thể nào không thay đổi. Nếu hiểu được rằng chỉ có sự đổi
thay là không bao giờ thay đổi thì bạn hiểu được Đức Phật, và bạn có thể tôn
trọng cúng dường Ngài một cách đúng đắn.
48. Nếu tâm bạn
nói rằng bạn đã đắc quả thánh thứ nhất, hãy đến đảnh lễ bậc thánh thứ nhất.
Ngài sẽ nói cho bạn biết rằng tất cả đều không vững bền. Nếu bạn gặp bậc thánh
thứ hai, hãy đến đảnh lễ. Ngài sẽ nói cho bạn biết rằng tất cả không có gì chắc
chắn. Nếu bạn gặp bậc thánh thứ ba, hãy đến đảnh lễ. Ngài chỉ nói không vững
bền. Nếu bạn gặp bậc thánh thứ tư, hãy đến đãnh lễ. Ngài sẽ nói cho bạn biết
rằng tất cả hoàn toàn không vững bền. Bạn sẽ nghe từ các bậc thánh rằng:
"Tất cả đều không vững bền. Đừng dính mắc vào bất cứ cái gì."
49. Thỉnh thoảng
tôi đi thăm những chùa tháp cổ. Một vài nơi bị đổ vỡ. Có thể một trong những
người bạn tôi sẽ than: "Thật đáng tiếc." Tôi trả lời rằng: "Nếu
không có sự đổ vỡ, thì chẳng có Đức Phật, chẳng có Giáo pháp. Nó đổ vỡ như thế
vì nó hoàn toàn phù hợp với những lời Phật dạy.
50. Mọi sự trên
thế gian đều đi theo đường lối tự nhiên. Không có khoa học nào có thể cản trở
bước đi của chúng. Bạn có thể đến nha sĩ để chăm sóc răng. Nhưng dầu nha sĩ có
săn sóc răng bạn kỹ lưỡng thế nào đi nữa, cuối cùng, chúng cũng đi theo đường
lối của chúng. Ngay cả nha sĩ cũng bị hư răng. Mọi vật rốt cuộc rồi cũng tan rã
cả.
51. Cái gì chắc
chắn bền vững đây? Chẳng có gì ngoài đau khổ. Đau khổ đến và đi. Hạnh phúc lại
thay chỗ cho đau khổ. Cứ thế mãi. Ngoài chuyện đó ra chẳng có gì nữa cả. Nhưng
chúng ta là những kẻ lạc đường không ngừng chạy theo và nắm bắt dục lạc. Dục
lạc không thật đâu, chỉ là sự thay đổi thôi.
VII. Nghiệp
52. Người không
hiểu giáo pháp khi làm điều quấy, họ thường nhìn quanh để xem có ai thấy không.
Nhưng nghiệp của chúng ta luôn luôn theo dõi ta. Không thể nào thoát quả của
nghiệp.
53. Hành động tốt
đem lại quả tốt. Hành động xấu đem lại quả xấu. Đừng kỳ vọng thánh thần, chư
thiên, những kẻ khuất mày khuất mặt sẽ bảo vệ bạn. Cũng đừng tin tưởng ngày
tốt, ngày xấu. Đó là những điều không thật. Bạn sẽ luôn luôn đợi chờ ngày tốt,
giờ tốt, tháng tốt năm tốt, vị thần này, vị thánh nọ. Tin tưởng vào những điều
đó chỉ đem lại đau khổ cho bạn mà thôi. Hãy nhìn vào hành động và lời nói của
bạn, nhìn vào nghiệp của bạn. Làm lành bạn sẽ gặt quả vui, làm ác bạn sẽ mang
quả khổ.
54. Thực hành một
cách đúng đắn bạn sẽ làm cho nghiệp cũ mất đi. Mọi chuyện đến rồi đi, sinh rồi
diệt. Bạn hãy ý thức và để chúng diễn biến theo đường lối của chúng. Cũng như
có hai cội cây, nếu bạn bón phân và tưới nước cho cội cây này và bỏ mặc cội cây
kia thì bạn khỏi cần băn khoăn khi nhìn thấy một cội cây tốt tươi và một cội
cây còm cõi.
55. Một số các
bạn, hằng ngàn dặm từ Âu Mỹ hay các xứ xa xăm, đến thiền viện Pa Pong này để
học hỏi giáo pháp. Các bạn phải trải qua nhiều khó khăn để đến được nơi này.
Trong khi đó, có những người ở cách thiền viện chỉ một bức tường mà không hề
bước chân vào cổng. Thử nghĩ xem các bạn có nghiệp tốt biết bao.
56. Làm việc gì
xấu bạn không thể trốn đi đâu được. Dầu không ai thấy bạn đi nữa, bạn cũng tự
thấy mình. Có trốn xuống hố sâu bạn cũng thấy mình ở đó. Không có cách nào trốn
thoát các nghiệp đã tạo. Cũng vậy, tại sao bạn không thấy được sự ô nhiễm của
mình? Bạn thấy tất cả - an tịnh, giao động, giải thoát, phiền não - Bạn tự thấy
tất cả.
VIII. Hành thiền
57. Hãy bắt tay
vào việc hành thiền, đừng đi loanh quanh đợi chờ gặp vị Phật tương lai nữa. Bạn
đã đi loanh quanh đủ rồi.
58. Tôi nghe có
người than phiền: "Ôi, năm nay là năm rất xấu đối với tôi." "Sao
vậy?" "Tôi đau suốt năm. Tôi chẳng hành thiền được gì cả." Ô!
Nếu họ không hành thiền khi cái chết gần kề thì họ hành thiền lúc nào? Nếu cảm
thấy khỏe khoắn thoải mái, bạn có nghĩ rằng họ sẽ hành thiền không? Không. Họ
chỉ lạc lối trong hạnh phúc. Nếu họ đau khổ họ vẫn không hành thiền. Họ cũng
lạc lối trong đau khổ luôn. Tôi chẳng biết đến lúc nào họ mới nghĩ rằng họ phải
hành thiền.
59. Tôi đã qui
định thời biểu và nội qui của trường thiền rồi. Khỏi cần phải thay đổi nữa.
Người nào muốn thay đổi, người đó không có chủ ý đến đây để hành thiền. Người
như vậy thì làm sao kỳ vọng thấy được điều gì; dầu họ có luôn luôn nằm ngủ cạnh
tôi đi nữa cũng chẳng hề thấy tôi. Dầu họ có ngủ cạnh đức Phật đi nữa họ cũng
chẳng hề thấy Phật nếu họ không hành thiền.
60. Đừng nghĩ
rằng chỉ cần ngồi nhắm mắt là hành thiền. Nếu nghĩ như vậy thì hãy gấp rút thay
đổi tư tưởng đó đi. Hành thiền đều đặn là giữ chánh niệm trong mọi lúc, dầu
đang đứng, đang đi, đang ngồi hay đang nằm. Sau giờ ngồi thiền đừng nghĩ rằng
bạn đã xả thiền; phải biết rằng đó chỉ là là sự thay đổi tư thế thôi. Nếu được
như vậy bạn sẽ có bình an thực sự. Dầu đang ở đâu bạn cũng phải luôn luôn sống
trong thiền, luôn luôn giữ tâm chánh niệm.
61. "Dầu máu
cạn thịt khô, chỉ còn da bọc lấy xương... ta sẽ không rời khỏi nơi này nếu
không đắc đạo." Đọc câu kinh này bạn nghĩ rằng bạn phải tận lực cố gắng;
bạn phải làm giống như Đức Phật. Nhưng bạn quên nghĩ rằng xe bạn quá nhỏ và xe
Phật rất là to lớn. Với chiếc xe nhỏ bé như vầy thì làm sao chỉ trong một lần
bạn có thể chở hết tất cả. Phật là một chuyện mà bạn là một chuyện khác.
62. Tôi đi khắp
nơi để tìm chỗ hành thiền; tôi chẳng biết rằng nó nằm sẵn tại đây, trong tâm
tôi. Thiền nằm ngay trong bạn: sinh, già, đau, chết nằm ngay trong bạn chứ
chẳng ở đâu xa. Tôi đi khắp mọi nơi cho đến khi mệt lả muốn đứt hơi, lúc ấy mới
chịu dừng, và khi dừng tôi nhận ra rằng cái mà tôi đi tìm... nằm ngay trong
tôi.
63. Không phải
hành thiền để thấy thiên đường mà để chấm dứt đau khổ.
64. Đừng dính mắc
vào hình ảnh hay ánh sáng trong lúc thiền; đừng lên xuống theo chúng. Bộ thấy
ánh sáng trong lúc thiền vĩ đại lắm sao? Cái đèn bấm của tôi cũng có ánh sáng
vậy. ánh sáng hay hình ảnh trong tâm trong lúc hành thiền không giúp chúng ta
chấm dứt phiền não.
65. Không hành
thiền thì bạn chẳng khác nào kẻ mù và điếc. Không phải dễ dàng thấy giáo pháp
đâu. Bạn phải hành thiền để thấy những gì bạn chưa từng thấy. Không phải mới
sinh ra bạn đã là thầy giáo ngay. Bạn phải đi học và làm học trò trước. Bạn chỉ
thấy được vị chua của chanh khi bạn nếm chanh.
66. Khi hành
thiền nếu có tư tưởng nào đến hãy nói: "Đó không phải là việc của
ta!"
67. Khi cảm thấy
làm biếng ta phải hành thiền. Không phải chỉ những lúc cảm thấy đầy năng lực
hay thoải mái mới hành thiền. Đó là thực hành theo lời Phật dạy. Chúng ta chỉ
chịu hành thiền khi cảm thấy thoải mái. Nhưng phải đi đâu để tìm sự thoải mái.
Muốn cắt đứt tham ái mà bạn lại thực hành theo tham ái vậy sao?
68. Phải luôn
luôn quán sát chính mình trong khi làm bất kỳ việc gì. Chỉ đọc sách thôi thì
không khởi sinh được gì cả. Ngày ngày trôi qua nhưng chúng ta chẳng nhìn thấy
được chính mình. Người biết hành thiền là người thực sự nỗ lực hành thiền để
biết.
69. Có nhiều cách
hành thiền, nhưng tất cả đều trở về chỗ: Hãy để mọi sự tự nhiên. Thoát ra ngoài
chiến trường, đặt chân đến nơi an lành mát mẻ. Tại sao không thử xem? Bạn có
dám không?
70. Chỉ nghĩ đến
hành thiền mà không hành thì chẳng khác nào thả mồi bắt bóng, bỏ cái thực để
lấy cái mơ hồ, giả tạo.
71. Khi mới hành
thiền được vài năm, tôi vẫn còn chưa tự tin. Sau khi có nhiều kinh nghiệm tôi
biết tin vào tâm tôi. Khi bạn có sự hiểu biết sâu xa như thế này thì bất kỳ
chuyện gì xảy ra bạn có thể để chúng tự nhiên và mọi chuyện chỉ đến rồi đi
thôi. Bạn sẽ đạt đến một nơi tâm bạn sẽ biết phải làm gì.
72. Dính mắc vào
sự an tịnh còn tệ hại hơn là giao động bất an. Bởi vì ít ra bạn còn muốn thoát
khỏi giao động, trong khi đó bạn hài lòng với an tịnh và không tiến xa hơn. Khi
hành thiền mà tâm an lạc tĩnh lặng thì hãy thản nhiên tiếp tục việc hành thiền
mà đừng dính mắc vào chúng.
73. Hành thiền là
quán sát tâm và các cảm giác của tâm. Không có chuyện chạy theo hay tranh đấu
gì cả. Hơi thở vẫn tiếp tục trong khi bạn làm việc. Thiên nhiên lo mọi chuyện
của thiên nhiên. Việc của chúng ta là nỗ lực chánh niệm, nhìn vào bên trong để
ý thức một cách rõ ràng. Thiền là vậy.
74. Không hành
thiền đúng đắn thì tâm sẽ lang bạt giao động. Tâm lang bạt giao động thì chẳng
khác nào đã chết. Tự hỏi xem thử bạn có đủ thì giờ để hành thiền khi bạn sắp
chết không. Hãy thường xuyên tự hỏi: "Khi nào ta chết?" Thực hành
theo cách này, tâm bạn sẽ tỉnh thức trong mọi lúc, ý thức luôn luôn có mặt và
chánh niệm tự động theo sau, trí tuệ phát sinh, nhìn thấy sự vật như thực và
rất rõ ràng. Chánh niệm trông chừng, canh giữ tâm, giúp tâm biết được các cảm
giác khởi sinh trong mọi lúc, ngày cũng như đêm. Có chánh niệm là có an tịnh
tĩnh lặng và tự chủ.
75. Điều căn bản
trước tiên trong việc hành thiền là phải thành thật và nghiêm túc. Thứ hai là
thận trọng đề phòng các hành động sai. Thứ ba là phải ít mong cầu và biết đủ.
Nếu biết tri túc trong lời nói và trong mọi chuyện thì sẽ thấy được chính mình;
tâm sẽ không còn lang thang vô định mà có căn bản giới, định và huệ.
76. Thoạt đầu bạn
vội vã đi tới, vội vã đi lui, và vội vã dừng lại. Bạn tiếp tục hành thiền như
thế cho đến khi bạn đến một chỗ, ở đó dường như đi đến cũng không đúng, đi lui
cũng không đúng, dừng lại một chỗ cũng không đúng. Thế là chấm dứt. Không có
dừng, không có đi, không có về. Thế là chấm dứt. Ngay chỗ đó, bạn sẽ thấy chẳng
có gì cả.
77. Nên nhớ là
bạn hành thiền không phải để đạt được "một cái gì" cũng không phải để
loại trừ "một cái gì". Không phải hành thiền với tham ái mà với xả
bỏ. Nếu bạn "muốn" điều gì thì bạn đã đi ra ngoài thiền.
78. Cốt tủy của
đạo thật giản dị. Không cần phải giải thích dông dài. Loại bỏ yêu ghét và để
mọi sự tự nhiên. Đó là những điều tôi thực hành trong việc tu tập của tôi.
79. Hỏi sai chứng
tỏ bạn vẫn còn hoài nghi. Việc hành thiền chỉ tốt đẹp khi nào nó giúp ích cho
việc quán sát của bạn. Nhưng thấy chân lý hay không, tùy thuộc ở sự thực hành
của bạn.
80. Thực hành là
học cách xả bỏ chứ không phải để gia tăng sự dính mắc. Giác ngộ sẽ đến khi bạn
chấm dứt ham muốn.
81. Nếu bạn có đủ
thì giờ để chánh niệm, bạn có đủ thì giờ để hành thiền.
82. Hỏi: Khi hành
thiền nếu có nhiều chuyện lạ diễn ra trong tâm thì nên tìm hiểu chúng hay chỉ
ghi nhận sự đến đi của chúng?
Trả lời: Thấy một
người đi ngang qua, nếu đó là người lạ bạn sẽ tự hỏi: "Ai vậy? Hắn đi đâu?
Làm gì?". Nếu đó là người quen, bạn chỉ cần ghi nhận sự đi ngang qua của
hắn mà thôi.
83. "Mong
ước" trong lúc hành thiền có thể là bạn hay kẻ thù. Nếu là bạn, nó sẽ
khiến ta muốn hành thiền, muốn tìm hiểu, muốn chấm dứt khổ đau. Nếu là kẻ thù,
nó sẽ khiến ta mong ước những gì chưa xảy ra, muốn đối tượng của mình có được
những gì mà chính đối tượng đó không có. Nhưng cuối cùng, chúng ta phải xả bỏ
mọi mong ước, ngay cả mong ước giác ngộ, mới giải thoát được.
84. Hỏi: Có cần
phải trình pháp hằng ngày không?
Trả lời: Hãy tự
xem xét tâm mình, tự trình pháp cho mình. Một vị sư có thể hôm nay đang nóng
giận hoặc tham muốn điều gì. Vị sư đó thể chẳng cần đến hỏi tôi điều này, phải
không?
85. Cơ thể ta là
tập hợp của tứ đại. Chúng ta dùng sự chế định để mô tả sự vật, nhưng chúng ta
lại dính mắc vào sự chế định và xem chúng là cái gì thực có. Như người và vật
được đặt tên chẳng hạn. Bây giờ, chúng ta thử trở về với thời kỳ trước khi mọi
vật được đặt tên, và gọi đàn ông là "đàn bà" và đàn bà là "đàn
ông" thì có gì khác biệt đâu? Thế nhưng, bây giờ đã dính mắc vào tên và sự
chế định rồi nên chúng ta có chiến tranh về giới tính và các loại chiến tranh
khác. Hành thiền là nhìn xuyên thấu tất cả những điều này để có thể đạt đến chỗ
vô điều kiện và bình an, không chiến tranh, không hận thù.
87. Nhiều người
trở thành nhà sư vì có đức tin, nhưng về sau họ giẵm đạp lên những lời dạy của
Đức Phật. Họ có kiến thức sâu rộng hơn, nhưng họ không chịu thực hành. Thật
vậy, ngày nay có rất ít người thật sự thực hành.
88. Lý thuyết và
thực hành - cái đầu là biết tên thuốc và cái sau là biết đi tìm thuốc và uống
thuốc.
89. Âm thanh -
bạn thích tiếng chim hót nhưng ghét tiếng xe chạy. Bạn sợ chốn đông người và
tiếng động, và bạn muốn sống trong rừng một mình. Hãy bỏ đi tiếng động và hãy
chăm sóc trẻ thơ. "Trẻ thơ" ở đây là sự thực hành.
90. Một chú tân
sa di hỏi rằng thiền sinh mới phải hành thiền như thế nào. Ajahn Chah trả lời:
- Giống như thiền
sinh cũ.
- Vậy thiền sinh
cũ hành thiền như thế nào?
- Vẫn giữ như
vậy.
91. Người ta bảo
rằng những lời dạy của Đức Phật rất đúng, nhưng khó áp dụng trong xã hội. Chẳng
hạn như họ nói: "Tôi còn trẻ, không có cơ hội hành thiền, khi già tôi sẽ
hành thiền." Bạn có thể nói rằng: "bây giờ còn trẻ tôi chẳng có thì
giờ để ăn khi tôi già tôi sẽ ăn không?" Nếu dúi vào bạn một khúc lửa đỏ,
bạn sẽ nhảy dựng lên. Đúng vậy, nhưng vì sống trong xã hội này nên bạn không
thể tránh được nó.
92. Giới, Định,
Huệ là cốt tủy của việc thực hành trong Phật giáo. Giới giữ cho thân khẩu trong
sạch. Và thân là chỗ cư ngụ của tâm. Như vậy, trong việc thực hành phải có đầy
đủ giới, định, huệ. Giống như một khúc gỗ dược cắt làm ba phần, nhưng thật ra
cũng chỉ là một khúc gỗ thôi. Không thể vất thân khẩu đi, cũng không thể vất
tâm đi. Chúng ta phải thực hành với cả thân và tâm. Như vậy, giới định huệ là
một tập hợp hài hòa, cùng nhau làm việc.
IX. Phi ngã
93. Một bà cụ già
mộ đạo từ một tỉnh kế cận đến Wat Ba Pong hành hương. Bà thưa với Ajahn Chah
rằng bà chỉ có thể ở đây một thời gian ngắn thôi vì bà còn phải trở về nhà để
coi chừng coi đổi mấy đứa chắt của bà. Bà cũng thưa với Ajahn Chah là vì bà đã
quá già nên xin Ngài ban cho bà một thời pháp ngắn.
Ajahn Chah trả
lời: Này, bà cụ hãy lắng nghe! ở đây không có ai hết, chỉ như vậy thôi. Không
có ai là chủ nhân, không có ai già, không có ai trẻ không có ai tốt, không có
ai xấu, không có ai mạnh, không có ai yếu. Chỉ vậy thôi... vậy thôi. Tất cả đều
trống rỗng, chỉ các yếu tố khác nhau của thiên nhiên tác dụng hỗ tương thôi.
Không có ai sinh ra mà cũng chẳng có ai chết đi. Người nào nói về cái chết là
người đó nói chuyện như đứa con nít không hiểu gì hết. Trong ngôn ngữ của tâm, nghĩa
là ngôn ngữ của Phật Pháp, không hề có chuyện đó.
94. Căn bản của
những lời dạy của Đức Phật là hiểu rõ tự ngã chỉ là trống không. Nhưng người
học hỏi giáo pháp tạo nên ý niệm tự ngã, thế nên họ không muốn gặp đau khổ hay
khó khăn. Họ muốn mọi chuyện đều dễ dàng, thoải mái. Họ muốn chấm dứt đau khổ,
nhưng nếu họ vẫn còn tự ngã thì làm sao hết đau khổ được.
95. Một khi bạn
hiểu thì mọi chuyện đều dễ dàng, đơn giản và trực tiếp. Khi sự vật vừa lòng
khởi sinh, hiểu rằng chúng là trống rỗng, không phải là của ta. Khi sự vật
không vừa lòng khởi sinh, hiểu rằng chúng trống rỗng, không phải là của ta. Thế
là chúng biến mất ngay. Đừng đồng hóa chúng với mình, cũng đừng cho mình là chủ
nhân của chúng. Nếu bạn cho rằng cây đu đủ này là của bạn thì bạn sẽ đau khổ
biết bao khi có ai đốn ngã nó. Hiểu rõ được điều đó tâm bạn sẽ thăng bằng. Khi
tâm tiến đến chỗ thăng bằng thì đó là chánh đạo, những lời dạy chân chánh của
Đức Phật, dẫn đến giải thoát.
96. Người ta
không chịu nghiên cứu học hỏi cái vượt ra ngoài tốt xấu. Họ thường nói:
"Tôi sẽ như thế này, tôi sẽ như thế kia." Nhưng họ chẳng hề nói:
"Tôi sẽ chẳng là gì cả bởi vì thật sự chẳng có tôi." Đó là cái họ cần
phải học mà họ không chịu học.
97. Khi hiểu rõ
vô ngã thì gánh nặng của cuộc sống sẽ được bỏ xuống, sẽ an lạc với mọi sự.
Không còn dính mắc vào tự ngã, vào hạnh phúc thì sẽ có hạnh phúc thật sự. Hãy
tập xả bỏ một cách tự nhiên, không cần tranh đấu gay go, chỉ đơn thuần xả bỏ,
sự vật thế nào thì cứ để nó thế đó -- không nắm giữ, không dính mắc, tự do giải
thoát.
98. Thân thể bao
gồm bốn yếu tố: đất, nước, gió, lửa. Khi chúng kết hợp và tạo thành cơ thể, ta
gọi chúng là đàn ông, đàn bà, cho chúng một cái tên để có thể dễ dàng nhận ra
chúng, nhưng thực ra chẳng có ai trong đó cả - chỉ có đất, nước, gió, lửa mà
thôi. Đừng bị kích động hay quá dính mắc vào thân thể. Nếu thực sự nhìn vào bên
trong, bạn sẽ thấy chẳng có ai trong đó cả.
X. Bình an
99. Hỏi: Thế nào
là bình an?
Trả lời: Thế nào
là hỗn loạn? Bình an là không hỗn loạn.
100. Bình an nằm
ngay trong chúng ta, nó ở cùng chỗ với bất an và đau khổ. Không thể tìm bình an
trong rừng sâu hay trên đồi cao. Cũng không thể tìm bình an nơi vị thầy khả
kính khả ái. ở đâu có đau khổ ở đó có con đường thoát ly.
101. Làm bất cứ
việc gì cũng với tâm xả bỏ. Đừng kỳ vọng sự đền đáp hay tán dương. Xả bỏ một ít
sẽ có một ít bình an. Xả bỏ nhiều sẽ có nhiều bình an. Xả bỏ hoàn toàn sẽ được
bình an hoàn toàn và cuộc đấu tranh với thế gian này đi đến chỗ chấm dứt.
100. Thực vậy,
chẳng có cái gì là của con người cả. Dầu chúng ta là gì đi nữa cũng chỉ là cái
vỏ bề ngoài mà thôi. Bóc khỏi cái lớp vỏ này, chúng ta sẽ chẳng thấy gì ngoài
những đặc tính phổ thông: Sinh ở giai đoạn đầu, thay đổi ở giai đoạn giữa và
chấm dứt ở giai đoạn cuối. Tất cả chỉ có vậy. Nếu nhìn mọi vật như thế thì chẳng
còn vấn đề gì nữa và chúng ta sẽ hài lòng và bình an.
101. Hãy nhận
biết điều gì tốt điều gì xấu, dầu bạn đang du hành hay đang định cư ở một chỗ
nào. Không thể tìm thấy bình an trên đồi cao, trong rừng sâu hay trong hang
động. Dầu có đi đến nơi Phật thành đạo đi nữa cũng không tới gần chân lý hơn.
102. Tìm kiếm
những gì bên ngoài chúng ta chỉ là sự so sánh và phân biệt. Không thể tìm kiếm
hạnh phúc bằng cách này. Không thể tìm kiếm hạnh phúc bằng cách truy tầm cho ra
một người hay một vị thầy hoàn hảo. Đức Phật dạy chúng ta phải tìm kiếm giáo
pháp, tìm kiếm chân lý chứ đừng tìm kiếm người nào.
103. Ai cũng có
thể làm nhà gạch hay nhà gỗ, nhưng đó không phải là nhà của ta mà là nhà của
thế gian và bị luật thế gian chi phối. Bình an nội tâm mới thực sự là nhà của
ta.
106. Rừng là nơi
bình an, phải không? Vậy tội tình chi nắm chặt trong tay những gì làm bạn rối
rắm. Hãy để cho thiên nhiên dạy bạn. Nghe tiếng chim kêu rồi xả bỏ. Hiểu rõ
thiên nhiên bạn sẽ hiểu rõ giáo pháp. Hiểu rõ giáo pháp bạn sẽ hiểu rõ thiên
nhiên.
107. Truy tầm
bình an bên ngoài chẳng khác nào tìm kiếm rùa có râu, bạn không thể nào tìm
được. Nhưng khi tâm bạn sẵn sàng thì bình an sẽ tự tìm đến bạn.
108. Giới, Định,
Huệ tạo nên Đạo. Nhưng Đạo không phải là Chân Pháp, không phải là mục tiêu. Đạo
chỉ là con đường dẫn đến mục tiêu. Như bạn muốn đi từ Bangkok đến thiền viện Wat Ba Pong chẳng hạn.
Con đường rất cần thiết cho hành trình của bạn, nhưng mục tiêu của bạn là thiền
viện chứ không phải là con đường. Cũng thế, chúng ta có thể nói rằng Giới,
Định, Huệ ở ngoài chân lý của Đức Phật nhưng là con đường dẫn đến chân lý này.
Phát triển Giới, Định, Huệ, bạn sẽ có sự bình an kỳ diệu nhất.
XI. Đau khổ
109. Có hai loại
đau khổ: đau khổ dẫn đến đau khổ hơn và đau khổ dẫn đến chấm dứt đau khổ. Đau
khổ đầu tiên là chấp giữ những gì ưa thích và chán bỏ những gì không ưa thích.
Đau khổ thứ hai là can đảm và trì chí theo dõi sự không ngừng thay đổi của các
cảm giác: hạnh phúc, đau khổ, vui vẻ, buồn chán, vừa lòng, phật ý... Đau khổ
này dẫn đến chỗ bình an.
110. Chúng ta
muốn tìm một con đường dễ dàng. Nhưng không có đau khổ thì không có trí tuệ. Để
cho trí tuệ chín muồi bạn phải ngã đổ và khóc than nhiều lần trong khi hành
thiền.
111. Chúng ta trở
thành những nhà sư hay những ni cô không phải để được ăn ngon, ngủ ngon và
thoải mái, nhưng để hiểu rõ đau khổ:
- Làm thế nào để
chấp nhận đau khổ...
- Làm thế nào để
thoát khỏi đau khổ...
- Làm thế nào để
đau khổ không khởi sinh...
Vậy thì, đừng làm
những gì gây ra đau khổ, như đừng tham luyến chẳng hạn; nếu không, đau khổ
chẳng buông tha bạn đâu.
112. Thực ra,
hạnh phúc chỉ là biến thể của đau khổ dưới một hình thái tế nhị. Dính mắc vào
hạnh phúc cũng như dính mắc vào đau khổ nhưng bạn không thấy đó thôi. Đừng nghĩ
rằng nắm giữ hạnh phúc là xa lìa đau khổ. Cả hai dính chặt vào nhau không thể
tách rời. Đức Phật chỉ cho chúng ta biết đau khổ là kẻ thừa kế tai hại của hạnh
phúc. Hãy xem đau khổ và hạnh phúc ngang nhau. Khi hạnh phúc khởi sanh, đừng
quá vui mừng mà bị cuốn trôi đi; khi đau khổ đến cũng đừng quá thất vọng mà bị
nhận chìm vào dòng thác lũ.
113. Khi đau khổ
phát sinh, hãy ý thức rằng chẳng có ai nhận chịu đau khổ. Nếu nghĩ rằng đau khổ
và hạnh phúc là của bạn thì bạn sẽ không bao giờ tìm thấy bình an.
114. Người đau
khổ sẽ nhân sự đau khổ này mà có trí tuệ. Nếu không đau khổ, họ sẽ không quán
sát và không có trí tuệ. Không trí tuệ thì không hiểu biết. Không hiểu biết sẽ
không thoát khỏi khổ đau. Vậy thôi! Thế nên phải nỗ lực và kiên trì hành thiền.
Để rồi khi nhìn lại thế gian này sẽ không còn sợ hãi như trước nữa. Đức Phật
thành đạo chính trong thế gian này chứ không phải ngoài thế gian này.
115. Lợi dưỡng và
khổ hạnh là hai lối đi không được Đức Phật khuyến khích. Đó chỉ là hạnh phúc và
đau khổ mà thôi. Chúng ta tưởng rằng mình thoát khỏi đau khổ, nhưng thực ra
không phải vậy, chúng ta chỉ dính mắc vào hạnh phúc. Nếu dính mắc vào hạnh
phúc, chúng ta lại đau khổ lần nữa. Sự thực là vậy, nhưng người ta nghĩ ngược
lại.
116. Khổ chỗ này
người ta chạy đến chỗ kia. Chỗ mới này khổ họ lại chạy nữa. Họ tưởng rằng chạy
thoát khỏi khổ đau, nhưng thực ra không phải vậy. Họ mang đau khổ đi mọi nơi mà
không biết. Không biết đau khổ sẽ không biết nguyên nhân của khổ đau. Không
biết nguyên nhân của khổ đau sẽ không biết chấm dứt đau khổ. Do đó không có
cách gì để thoát khỏi khổ đau.
117. Học trò ngày
nay có nhiều kiến thức hơn học trò ngày xưa. Họ sống trong tiện nghi và có đầy
đủ những gì họ cần. Nhưng họ có nhiều đau khổ và rối rắm hơn trước. Tại sao
vậy?
118. Đừng là Bồ
tát, đừng là A la hán, đừng là gì cả. Nếu là Bồ tát, bạn sẽ đau khổ. Nếu là A
la hán bạn sẽ đau khổ. Nếu là gì đó bạn sẽ đau khổ. Khi ngồi chỉ là ngồi. Khi
đi chỉ là đi. Thế thôi!
119. Thương và
ghét, cả hai đều đau khổ bởi vì đều do tham ái gây ra. Muốn là khổ. Muốn mà
không được cũng khổ. Ngay cả khi có được cái mà bạn muốn, cũng là đau khổ nữa,
bởi vì khi được chúng, bạn lại lo sợ sẽ mất chúng. Làm sao có thể sống hạnh
phúc khi tâm đầy lo sợ?
120. Khi nóng
giận, bạn thấy tốt hay xấu? Nếu thấy xấu thì tại sao không vất bỏ đi mà khư khư
giữ lấy làm gì? Bạn cho rằng mình thông minh và trí tuệ, vậy thì dại chi mà giữ
những của nợ ấy? Có lúc tâm sân hận có thể làm cho cả nhà gây gỗ nhau và làm
cho bạn khóc suốt đêm; sau đó vẫn còn hậm hực và đau khổ. Nếu bạn thấy được sự
đau khổ của sân hận thì hãy vất bỏ đi. Nếu không chịu vất bỏ thì nó sẽ gây đau
khổ cho bạn dài dài, chẳng lúc nào dừng nghỉ. Thế gian đau khổ này là như vậy
đó. Nếu bạn biết rõ nó, bạn sẽ giải quyết được mọi khó khăn.
121. Một phụ nữ
muốn biết làm thế nào để đương đầu với sân hận. Tôi hỏi cô ta khi cơn giận nổi
lên thì sân hận này là của ai vậy. Cô ta trả lời chính là của cô. Nếu sân hận
đúng là của cô thì cô có thể bảo sự sân hận này ra đi được không? Sân hận không
chịu nghe lời cô ta. Giữ sự sân hận như giữ của riêng sẽ gặp nhiều đau khổ. Nếu
sân hận thực sự là của ta thì nó hẳn phải nghe lời ta. Nếu không nghe lời ta
thì nó chẳng phải của ta. Tâm sân hận đã đánh lừa ta rồi đó. Đừng ngã theo nó.
Dầu tâm vui hay buồn cũng đừng ngã theo nó. Lúc nào nó cũng là thứ lừa dối
thôi.
122. Sự vật vô
thường mà cứ cho là bền vững thì chỉ chuốc lấy đau khổ mà thôi.
123. Phật lúc nào
cũng có mặt để dạy dỗ chúng ta. Hãy tự mình tìm thấy. Có hạnh phúc và có bất
hạnh. Có vui và có khổ. Chúng luôn luôn có mặt. Hiểu bản chất của vui và khổ là
thấy Giáo pháp, thấy Phật. Phật Pháp không xa rời thế gian pháp.
124. Quán sát kỹ
càng ta sẽ thấy hạnh phúc và đau khổ giống nhau. Nóng và lạnh cũng như vậy. Ta
có thể chết thiêu vì lửa và chết cóng vì lạnh. Chẳng có gì hơn kém. Hạnh phúc
và đau khổ cũng vậy. Ai ai cũng muốn hạnh phúc, chẳng có người nào muốn khổ
đau. Niết bàn chẳng có ham muốn. Niết bàn chỉ có an tịnh tĩnh lặng.
XII. Thầy giáo
125. Này bạn ơi!
Bạn là thầy dạy của chính mình đó. Tìm kiếm một vị thầy không giúp bạn giải tỏa
hoài nghi. Tìm hiểu chính mình để thấy sự thật bên trong, không phải bên ngoài.
Tự hiểu mình là điều quan trọng nhất.
125. Một vị thầy
của tôi ăn rất nhanh, khi ăn gây ra tiếng động ồn ào; thế mà thầy lại dạy chúng
tôi phải ăn chầm chậm và chánh niệm. Quán sát thầy, tôi lấy làm thất vọng và
buồn nản. Tôi đau khổ trong khi ông ta vẫn tự nhiên. Thật ra, tôi đã quán sát
bên ngoài mà không quán sát chính tôi. Sau này, tôi mới hiểu rõ điều đó. Có
nhiều người lái xe rất nhanh, nhưng cẩn thận. Trong khi một số người khác lái
xe rất chậm, nhưng gây nhiều tai nạn. Đừng dính mắc vào những qui luật có sẵn.
Đừng dính mắc vào hình thức bên ngoài. Nên nhìn người ngoài mười phần trăm và
để chín mươi phần trăm nhìn lại chính mình.
127. Rất khó dạy
giới luật. Một số hiểu nhưng không thèm thực hành. Một số không hiểu nhưng
không chịu tìm hiểu. Tôi chẳng biết phải dạy họ như thế nào. Tại sao lại có
những người như vậy? Không biết là đã tệ hại rồi, nhưng ngay cả khi tôi dạy họ,
họ cũng không nghe. Họ nghi ngờ pháp thực hành. Họ luôn luôn hoài nghi. Họ muốn
đến Niết bàn nhưng không muốn thực hành. Thật là trở ngại. Khi bảo họ hành
thiền, họ sợ hãi; và nếu không sợ thì họ chỉ ngồi ngủ. Phần lớn đều thích làm
những điều mà tôi không dạy. Đó là cái khổ của kẻ làm thầy.
128. Nếu có thể thấy
chân lý của Đức Phật một cách dễ dàng thì chúng ta không cần phải có nhiều thầy
dạy. Khi hiểu những lời dạy của Đức Phật thì chúng ta chỉ cần làm những gì cần
làm. Những điều làm thầy khó khăn là học trò không chấp nhận giáo pháp, tranh
biện với giáo pháp và tranh biện với thầy. Trước mặt thầy, họ làm như họ tốt
đẹp, nhưng sau lưng thầy họ là những tên trộm. Dạy đạo khó khăn thật!
129. Tôi chẳng
bao giờ dạy học trò sống và thực hành một cách tùy tiện, thiếu chánh niệm.
Nhưng đó là những điều họ làm khi tôi vắng mặt. Nếu hỏi cảnh sát là quanh đây
có trộm không thì họ trả lời là không, bởi vì cảnh sát không thấy. Nhưng khi
không có cảnh sát thì trộm lại hoành hành. Vào thời Đức Phật cũng vậy. Bởi thế,
hãy tự quán sát, theo dõi chính mình, đừng quan tâm gì đến chuyện người khác.
130. Vị chân sư
thường chỉ dạy những cách hành thiền khó khăn, đòi hỏi nhiều nỗ lực của bạn để
loại bỏ tự ngã. Dầu có gì xảy ra cũng đừng bỏ thầy. Hãy để thầy hướng dẫn bạn,
bởi vì bạn rất dễ quên đường thực hành.
131. Mối hoài nghi
đối với thầy có thể giúp bạn. Hãy nhận từ thầy những gì tốt đẹp và hãy ý thức
việc thực hành của chính mình. Trí tuệ sẽ đến khi chính bạn tự quán sát và phát
triển.
132. Không phải
thầy bảo trái cây ngon ngọt là tin ngay mà không cần biết gì nữa. Tự mình nếm
thử để biết hương vị thật sự thì mọi nghi ngờ sẽ tiêu tan.
133. Thầy là
người chỉ cho ta con đường. Thành công hay không do chính sự thực hành của ta.
134. Đôi khi việc
dạy dỗ thật khó khăn. Nhà sư chẳng khác nào một cái giỏ rác để người ta vất bỏ
mọi vấn đề bực dọc và phiền toái vào. Càng dạy nhiều học trò thì rác bẩn càng
nhiều. Nhưng dạy dỗ là một cách thực hành tốt đẹp. Dạy dỗ giúp ta phát triển
kiên nhẫn và hiểu biết.
135. Thầy không
thể giải tỏa nổi khó khăn của chúng ta. Thầy chỉ là nơi để học đạo. Thầy không
thể làm cho đạo sáng tỏ hơn. Những điều thầy dạy là để thực hành chứ không phải
chỉ để nghe suông. Đức Phật chẳng bao giờ tán dương sự tin tưởng vào người
khác. Phải tin tưởng chính mình. Điều này thật khó khăn. Nhưng phải như vậy. Chúng
ta nhìn bên ngoài nhưng chẳng bao giờ thấy. Phải thật sự thực hành. Hoài nghi
không tiêu tan do học hỏi nơi kẻ khác mà do liên tục thực hành.
XIII. Hiểu biết
và trí tuệ
136. Không ai và
chẳng có gì có thể giải thoát cho bạn. Chỉ có sự hiểu biết của chính bạn mới
giải thoát cho bạn mà thôi.
137. Tên khùng và
vị A La Hán đều biết mỉm cười: nhưng vị A La Hán biết tại sao mình mĩm cười còn
tên khùng thì không.
138. Người trí
quán sát người khác, nhưng quán sát với trí tuệ chứ không phải với si mê. Quán
sát với trí tuệ có thể học hỏi nhiều, nhưng quán sát với si mê thì chỉ tìm thấy
lỗi của người khác mà thôi.
139. Điều phiền
toái thực sự là biết mà không làm. Không biết nên không làm là chuyện thường,
nhưng biết mà không chịu làm thì đó là một vấn đề.
140. Nghiên cứu
sách vở không quan trọng lắm. Dĩ nhiên kinh điển là đúng nhưng không diễn đạt
hết chân lý. Kinh điển là ngôn từ, chữ viết; mà ngôn từ và chữ viết khả năng
diễn đạt có giới hạn. Chẳng hạn như danh từ "sân hận" không thể diễn
tả được trạng thái nóng nảy, giận hờn; cũng như nghe tên một người, khác với
gặp người ấy. Chỉ có kinh nghiệm của chính bạn mới đem lại đức tin thực sự.
141. Nếu nhìn sự
vật với trí tuệ nội quán thì sẽ không bị dính mắc vào chúng. Tốt hay xấu đến,
vui hay buồn đến hãy nhìn chúng rồi để chúng ra đi thì bạn sẽ không dính mắc.
Dầu tham lam hay sân hận có đến đi nữa bạn cũng dùng trí tuệ để nhìn thấy bản
chất vô thường của chúng và để chúng tự ra đi. Nếu phản ứng lại chúng, yêu hay
ghét chúng, thì rắc rối sẽ xảy ra. Phản ứng, không những chứng tỏ bạn là người
không có trí tuệ mà còn làm cho đau khổ gia tăng.
142. Hiểu biết
chân lý thì sẽ không còn suy nghĩ và trở thành người có trí tuệ. Không hiểu
biết thì suy nghĩ sẽ nhiều hơn trí tuệ hoặc chẳng có chút trí tuệ nào. Suy nghĩ
nhiều mà không có trí tuệ sẽ đau khổ tận cùng.
143. Thiên hạ
ngày nay chẳng muốn tìm hiểu chân lý. Họ học hỏi chỉ để có sự hiểu biết cần
thiết hầu nuôi thân, cấp dưỡng gia đình và chăm sóc lẫn nhau mà thôi. Đối với
họ thì sự thông minh, linh lợi có giá trị hơn trí tuệ.
XIV. Giới hạnh
144. Hãy thận
trọng trong việc giữ gìn giới luật. Cốt tủy của giới luật là sự hổ thẹn. Nếu
còn hoài nghi thì hãy khoan phát biểu ý kiến, khoan làm. Đó là giới luật. Không
còn hoài nghi thì mới trong sạch, thanh tịnh.
145. Có hai trình
độ thực hành giáo pháp. Gìn giữ giới luật là phần căn bản đầu tiên. Giới luật
đem lại hạnh phúc, thoải mái và hòa hợp. Thứ đến - tích cực hơn - không liên
quan đến sự thoải mái - đó là thực hành giáo pháp để tỉnh thức và giải thoát
tâm mình ra khỏi mọi ràng buộc. Giải thoát tâm là cội nguồn của từ bi và trí
tuệ.
146. Giới hạnh là
cha mẹ của giáo pháp nẩy nở trong chúng ta. Giới hạnh cung cấp thức ăn bổ dưỡng
và chỉ cho ta hướng đi đích thực.
147. Giới hạnh là
điều kiện căn bản để tạo nên một thế giới hài hòa, trong đó con người thực sự
sống như một con người chứ không phải như loài cầm thú. Giữ gìn giới luật là
điều chính yếu trong việc hành thiền. Giữ gìn giới luật, phát triển lòng từ ái,
tôn trọng tha nhân, thận trọng trong lời nói và hành động; đó là gia tài của
bạn. Nếu dùng giới luật làm căn bản cho mọi hành động thì tâm bạn sẽ hiền hòa,
trong sáng và yên tĩnh. Thiền sẽ dễ dàng phát triển trên mảnh đất này.
148. Săn sóc và
giữ gìn giới luật như người làm vườn săn sóc và giữ gìn cây cối. Không bị dính
mắc vào cây lớn, cây nhỏ, cây quan trọng và cây không quan trọng. Một số người
muốn đi đường tắt. Họ nói: "Bỏ qua thiền định, đi ngay vào thiền minh sát;
bỏ qua giới luật, đi ngay vào thiền định". Chúng ta có nhiều lý do để bào
chữa cho lòng tham ái của chúng ta.
149. Chánh tinh
tấn và trí tuệ không phải là chuyện bên ngoài mà là sự bền tâm tỉnh thức và tự
chế bên trong. Thế nên, sự bố thí, nếu được làm với ý tốt có thể đem lại hạnh
phúc cho mình và cho người. Nhưng giới hạnh phải là gốc rễ thì lòng từ thiện
này mới trong sáng, thanh tịnh.
150. Đức Phật dạy
chúng ta làm điều lành, lánh xa điều ác, giữ tâm trong sạch. Việc hành thiền
của chúng ta cũng vậy: "làm lành, lánh dữ".
Những điều xấu xa
có còn tồn tại trong tâm bạn không? Dĩ nhiên là còn! Thế thì tại sao không quét
dọn nhà cửa cho sạch sẽ.
Trong việc thực
hành đúng đắn thì làm lành lánh dữ là việc làm tốt đẹp, nhưng có hạn chế, vì
cuối cùng chúng ta phải bước qua cả tốt lẫn xấu. Giải thoát bao gồm tất cả,
nhưng không dính mắc gì cả. Từ sự không dính mắc này, tình thương và trí tuệ
lưu chuyển một cách tự nhiên.
151. Chúng ta
phải bắt đầu ngay nơi chúng ta hiện đang có mặt, trực tiếp và đơn giản. Hai
bước đầu tiên là hoàn thành giới luật và chánh kiến. Rồi bước thứ ba là trí
tuệ, nhổ gốc rễ phiền não, sẽ tự nhiên xuất hiện. Cũng như lúc đèn được thắp
sáng thì chẳng cần phải lo lắng đến việc xóa tan bóng tối. Chẳng cần thắc mắc
bóng tối đã đi phương nào. Chúng ta chỉ biết đang có ánh sáng.
152. Có ba mức độ
giữ giới. Đầu tiên là thọ giới từ vị thầy. Thứ đến là giữ giới và sống trong
giới. Cuối cùng, ở mức cao nhất - bậc thánh nhân - các Ngài chẳng cần nghĩ đến
giới luật, đến đúng sai. Chân giới hạnh đến từ trí tuệ, hiểu thấu đáo Tứ Diệu
Đế. Hành động của các Ngài phát xuất một cách tự nhiên từ sự chứng ngộ này.
153. Nhiều nhà sư
hoàn tục đi vào chiến trận, lăn mình vào đầu tên mũi đạn. Họ muốn như vậy. Họ
muốn đi. Hiểm nguy đến từ mọi phía nhưng họ vẫn chuẩn bị để đi. Họ sẵn sàng
chết trong bom đạn nhưng không ai chịu chết vì giữ gìn giới luật. Lạ lùng thật.
XV. Linh tinh
154. Một người
học trò của Ajahn Chah bị đau đầu gối phải mổ. Mặc dầu bác sĩ nói chắc là chỉ
độ vài tuần đầu gối sẽ trở lại bình thường, nhưng mấy tháng sau chân vẫn còn
đau. Khi gặp Ajahn Chah, người học trò than phiền: "Họ bảo là không lâu.
Không phải như thế này." Ajahn Chah cười nói: "Nếu không phải như thế
này thì sẽ không phải như thế này."
155. Nếu có người
cho bạn một trái chuối vàng rực, no tròn và thơm ngọt nhưng độc, bạn có ăn
không? Không! Vậy tại sao Đức Phật dạy dục lạc ngũ trần là thuốc độc mà bạn vẫn
cứ muốn nhét cho đầy bụng?
156. Hãy nhìn
phiền não của bạn và nhận ra chúng là nọc rắn hổ mang. Bạn không dám đụng đến
rắn vì biết rằng rắn có thể cắn chết bạn. Cũng vậy, hãy nhìn thấy sự độc hại
trong vật độc hại và sự hữu dụng trong vật hữu dụng.
157. Chúng ta
luôn luôn không thỏa mãn. Ăn trái ngọt ta nhớ vị chua. Ăn trái chua ta nhớ vị
ngọt.
155. Nếu trong
túi bạn để vật hôi thối thì đi đến đâu bạn cũng ngửi thấy mùi hôi thối; đừng
than phiền rằng chỗ này hôi hay chỗ kia hôi.
159. Phật giáo
Đông phương ngày nay chẳng khác nào một cội cây to lớn nhưng chỉ trổ những trái
nhỏ, không hương vị. Phật giáo Tây phương chẳng khác nào một cây non nớt, chưa
ra hoa kết trái nhưng có khả năng trổ những trái to và ngọt.
160. Ngày nay
người ta suy nghĩ thật nhiều. Có nhiều điều để họ say mê thích thú nhưng không
có điều gì thật sự trọn vẹn.
161. Không phải
chỉ cần gọi nước lã là rượu thì nước lã tức khắc thành rượu ngay. Bạn biết rõ
điều đó. Vậy mà khi muốn uống rượu, bạn bảo rượu là nước lã và uống tự nhiên;
như vậy có phải là điên khùng không?
162. Người ta
thường có thói quen nhìn ngắm bên ngoài. Chẳng hạn như khi nhìn giảng đường
này, họ sẽ nói: "Giảng đường này thật lớn !". Thật ra nó chẳng lớn
chút nào. Nó lớn hay không, tùy theo quan niệm của ta mà thôi. Thật ra, giảng
đường này nó chỉ vậy thôi, chẳng lớn mà cũng chẳng bé. Thế nhưng, người ta luôn
luôn chạy theo cảm quan của mình. Người ta bận rộn nhìn và đánh giá mọi vật
chung quanh mà không có thì giờ để nhìn vào chính mình.
163. Nhiều người
chán nản mệt mỏi và biếng nhác trong việc hành thiền. Dường như họ chẳng muốn
giữ Phật Pháp trong tâm. Thế nhưng, có ai chưởi mắng họ, họ sẽ nhớ mãi suốt
đời. Vậy mà khi giáo pháp dạy họ phải điều hòa, phải thu thúc và phải nhiệt tâm
thực hành thì họ quên mất tiêu. Tại sao không giữ giáo pháp trong tâm? Giữ chi
những lời mắng chưởi đó?
164. Cho mình hơn
người là trật rồi. Cho mình bằng người cũng trật nữa. Cho mình thua người cũng
trật luôn. Nghĩ mình hơn người thì kiêu căng sẽ nổi dậy. Nghĩ mình bằng người
sẽ thiếu kính trọng khiêm nhường. Nghĩ mình thua người sẽ nhụt chí thiếu tự
tin.
XVI. Hãy xả bỏ
tất cả
165. Hãy học cách
xả bỏ mọi chuyện thế gian, đừng tìm cách chống lại chúng. Hãy vui với chúng.
Hãy tìm cách điều động hay đối xử với chúng. Khi thân này bị bệnh và đau nhức,
ta tìm kinh để tụng. Ta muốn kiểm soát và điều khiển thân này, ta không muốn cơ
thể này đau. Kinh trở thành một loại nghi lễ huyền bí khiến chúng ta rối rắm
thêm trong tham ái, dính mắc. Đó là vì chúng ta tụng kinh để khử trừ bệnh tật,
để được sống bền vững lâu dài. Thật ra, Đức Phật ban cho chúng ta giáo pháp là
để chúng ta biết sự thật của cơ thể này nhờ thế chúng ta có thể xả bỏ nó, nhưng
chúng ta biến những lời dạy của Ngài thành kinh tụng để gia tăng thêm sự si mê
của chúng ta.
166. Hãy tìm hiểu
thân thể và tâm trí bạn. Hãy bằng lòng với sự thanh đạm, ít ỏi. Đừng quá dính
mắc vào giáo pháp. Đừng nắm giữ hay nhảy bổ vào những cảm xúc của mình.
167. Nhiều người
sợ bố thí. Họ cảm thấy bị áp chế và bóc lột khi phải cho ra. Muốn trau dồi lòng
từ thiện, bạn chỉ cần áp chế chính lòng tham muốn, dính mắc của mình chứ không
ai áp chế bạn cả. Làm như thế thì bản chất thật sự của chúng ta sẽ tự chinh
phục lấy chính nó để trở nên nhẹ nhàng và tự do hơn.
168. Nắm cục lửa
hàng xóm trong tay, bạn sẽ bị bỏng. Nắm cục lửa nhà bạn, bạn cũng bị bỏng. Cả
hai cục lửa đều nóng. Thế nên, đừng sờ vào những gì có thể làm bạn bỏng tay,
dầu đó là thứ gì và ở đâu đi nữa.
169. Người ngoài
có thể cho rằng chúng ta điên khùng khi thấy chúng ta sống trong rừng và ngồi
chẳng khác nào những pho tượng đá như thế này. Thế nhưng, họ sống ra sao? Họ
cười, họ khóc, và có lúc họ giết hại lẫn nhau vì quá tham lam và sân hận. Vậy
thì ai điên khùng đây?
170. Thay vì dạy
người khác, Ajahn Chah chỉ tạo hoàn cảnh và cơ hội đặc biệt để họ tự tìm hiểu
chính mình. Ajahn Chah nói: "Những gì tôi hướng dẫn các bạn, các bạn chỉ
hiểu mười lăm phần trăm. Hoặc nếu đã làm nhà sư được năm năm thì có thể hiểu
năm phần trăm". Một vị sư trẻ thưa rằng: "Như vậy, con được một phần
trăm vì con mới tu được một năm." Ajahn Chah lắc đầu cười nói:
"Không! Bốn năm đầu con không được phần trăm nào cả. Đến năm thứ năm con
sẽ hiểu năm phần trăm".
171. Một người
học trò của Ajahn Chah khi được hỏi rằng liệu nhà sư sẽ giữ bộ y suốt đời hay
sẽ hoàn tục. Vị sư học trò trả lời rằng: "Thư thầy, con thấy rất khó để
nói đến điều đó, mặc dầu không hề nghĩ đến chuyện hoàn tục, nhưng thật ra con
cũng chẳng hề quyết định sẽ giữ mãi chiếc y này cho đến lúc chết." Sau khi
nhìn vào bên trong mình vị sư trẻ nói: "Dường như tâm con chẳng có nghĩa
lý gì cả?" Achan Chah bèn trả lời: "Tâm chẳng có nghĩa lý gì cả, đó
chính là giáo pháp."
173. Có người hỏi
Ajahn Chah rằng: "Tại sao một xứ Phật giáo như Thái lan lại có nhiều tội
phạm hình sự?" Ajahn Chah trả lời: "Người nào làm những điều bất
thiện, người đó không phải là Phật tử. Họ làm những công việc của họ chẳng liên
quan gì đến Phật giáo. Đức Phật chẳng bao giờ dạy họ làm những điều như
thế."
173. Có người hỏi
Ajahn Chah rằng Ngài có phải là một vị Alahán không. Ajahn Chah trả lời:
"Tôi như cây cổ thụ đầy lá, hoa và trái. Chim chóc tới ăn và làm tổ trong
cây đó. Nhưng cây cổ thụ không hiểu gì về thân phận của nó. Nó cứ sống tự nhiên
như vậy thôi. Nó sao nó vậy.
174. Hỏi: Tôi có
thể quán sát tham lam và sân hận, nhưng làm thế nào để kiểm soát si mê?
Đáp: Bạn như
người đang cưỡi ngựa mà lại hỏi: "Con ngựa đâu?"
175. Một số người
chỉ do đức tin mà trở thành nhà sư, nhưng lại gặp khó khăn trong khi sống trong
giáo pháp, thực hành giáo pháp. Họ không hiểu rõ chính mình. Hiện nay rất ít
người thật sự thực hành giáo pháp vì có quá nhiều chướng ngại phải vượt qua.
Nhưng nếu chúng không tốt hãy để cho chúng chết. Nếu chúng không chết hãy làm
cho chúng tốt.
176. Bạn bảo rằng
bạn yêu người yêu một trăm phần trăm. Được, hãy mỗ xẻ cơ thể người ấy ra để xem
thử bạn còn yêu được bao nhiêu phần trăm. Hoặc nếu bạn quá thương nhớ khi cô ta
xa bạn, thì tại sao bạn không bảo cô ta gửi cho bạn một bô phân của cô ta. Mỗi
khi bạn nhớ cô ta thì hãy dở bô phân ra ngửi. Ghê tởm chưa? Đó là cái mà bạn
yêu thương đấy! Cái gì làm cho tim bạn đập như muốn nhảy ra khỏi lồng ngực mỗi
khi bạn gặp một cô gái hấp dẫn hay ngửi thấy mùi nước hoa của cô ta? Sức mạnh
nào vậy? Nó kéo hút bạn, nhưng bạn buông xuôi, không hề chống lại. Cuối cùng
bạn phải trả một giá rất đắt. Bạn hiểu chứ!
177. Một hôm
Ajahn Chah muốn dọn một khúc cây lớn, bị gẫy và đang nằm choáng đường. Ajahn
Chah cùng người học trò, mỗi người một đầu, khiêng khúc cây vất đi. Trong khi
nâng khúc cây lên, Ajahn Chah hỏi: "Nặng không?" Sau khi đã vất khúc
cây vào bên đường, Ajahn Chah hỏi: "Bây giờ có còn nặng không?" Đó là
cách mà Ajahn Chah dạy cho học trò tìm thấy giáo pháp trong mọi lời nói và tác
động hằng ngày. Trong trường hợp này, Ajahn Chah chỉ cho thấy lợi ích của sự xả
bỏ.
178. Một người
học trò của Ajahn Chah trong lúc rút dây cắm máy thâu băng ra khỏi ổ điện, sơ ý
nắm vào chốt điện, và bị giật nên vội vàng buông bỏ dây ra. Ajahn Chah, không
bỏ lỡ cơ hội dạy giáo pháp, bèn nói: "ồ! Sao con có thể buông bỏ một cách
dễ dàng như vậy? Ai dạy con đó?"
179. Một số nhà
sư Tây phương đã tổ chức một ngày Giáng Sinh đặc biệt, với một buổi lễ tặng quà
và làm phước. Một số thiện tín thắc mắc tại sao Phật giáo lại tổ chức lễ Giáng
Sinh Thiên Chúa giáo. Ajahn Chah giải thích: Thân tâm mọi người đều có cùng bản
chất như nhau. Tất cả đều phải sinh ra, đều phải già, đều phải chết. Khi bạn
hiểu được điều đó thì sự khác biệt không còn quan trọng nữa.
Bất kỳ cái gì
giúp chúng ta thấy rõ chân lý, giúp chúng ta làm điều tốt đẹp đều là lối thực
hành đúng. Có thể gọi đây là ngày gì cũng được. Tại sao không thể gọi đây là
ngày "Thiên Chúa Phật Pháp." Ai thực hành đúng thì họ đã thực hành
"Phật Đà Thiên Chúa Giáo" và mọi chuyện đều tốt đẹp. Hãy loại bỏ mọi
luyến ái, dính mắc vào những sự chế định của thế gian để nhìn thấy mọi diễn
biến của sự vật một cách chính xác và tự nhiên.
180. Trong thời
gian người Lào và Kampuchia đổ xô vào Thái Lan tỵ nạn, nhiều cơ quan từ thiện
tổ chức thăm viếng giúp đỡ. Một số nhà sư Tây phương cảm thấy ái ngại khi ngồi
trong rừng sâu hành thiền trong khi các tổ chức tôn giáo khác đang hăng hái làm
việc. Họ bèn đến gặp Ajahn Chah để tỏ bày mối quan tâm của mình.
Ajahn Chah nói:
"Giúp đỡ mọi người trong các trại tỵ nạn là việc làm tốt đẹp. Đó là bổn
phận tự nhiên của chúng ta. Nhưng muốn cứu người khác thì trước hết mình phải
sáng suốt, không bị mê mờ. Nhiều người có thể đến trại tỵ nạn để phân phát quần
áo chăn mền nhưng ít ai có thể ngồi yên trong rừng để tìm hiểu tâm mình. Bao
lâu chúng ta còn chưa biết cung cấp thức ăn và quần áo cho tâm người khác thì
thế gian này vẫn còn người tỵ nạn".
181. Sau khi lắng
nghe một đệ tử đọc Tâm Kinh Bát Nhã, Ajahn Chah nói: "Không có không, cũng
không có Bồ tát", rồi hỏi tiếp: "Kinh này từ đâu đến?" Người học
trò trả lời: "Thưa thầy, theo con nghĩ thì do đức Phật thuyết." Ajahn
Chah nói: "Không có Phật. Kinh này nói về trí tuệ thâm sâu, vượt mọi điều
kiện của thế gian. Nhưng nếu không dùng những điều kiện của thế gian làm sao mà
nói đây? Có phải thế không?"
182. Muốn trở
thành thánh nhân ta phải thay đổi cho đến khi chỉ còn cái thân trơ. Tâm hoàn
toàn đổi thay nhưng thân dường như luôn luôn có mặt; vẫn nóng lạnh đau nhức và
bệnh hoạn. Thế nhưng nhờ tâm đã biến đổi nên nó nhìn sinh, già, đau, chết dưới
ánh sáng chân lý.
183. Có người hỏi
Ajahn Chah về sự giác ngộ, Ajahn Chah trả lời: "Giác ngộ chẳng có gì khó
hiểu. Chỉ lột vỏ chuối ra bỏ vào miệng là bạn sẽ biết ngay hương vị của nó. Bạn
phải thực hành để tự mình chứng ngộ, và bạn cần phải kiên trì. Nếu thành đạo dễ
dàng thì mọi người đã làm rồi. Tôi bắt đầu vào chùa từ lúc tám tuổi và trở
thành một nhà sư đã hơn bốn mươi năm; còn bạn thì chỉ muốn hành thiền một hai
đêm thôi để đi thẳng đến Niết bàn. Đâu phải chỉ cần ngồi xuống là tức khắc giác
ngộ. Không phải chỉ cần một người nào đó gõ vào đầu bạn một cái là bạn thành
đạo ngay.
Bạn không cần
phải hoàn toàn đắc đạo mới có thể hướng dẫn người khác. Chỉ cần thành thật với
họ và nói cho họ những gì bạn biết từ chính tâm bạn. Hãy nói cho người ta biết
những gì trong khả năng của bạn. Đừng giả vờ như có thể nhấc được tảng đá to
trong khi bạn chỉ có thể nhấc tảng đá nhỏ. Người ta sẽ không cảm thấy khó chịu
nếu biết bạn đang thực hành và đang làm việc. Thế rồi cuối cùng bạn có thể nhấc
được tảng đá to.
184. Đường lối
của thế gian là làm việc gì cũng kỳ vọng để được đền đáp trở lại, nhưng trong
Phật giáo, chúng ta làm mà không cần sự đền đáp. Tuy nhiên, nếu chẳng muốn gì
cả, thì sẽ được cái gì? Chẳng được gì cả! Những gì chúng ta có được chỉ là
nguyên nhân của sự đau khổ mà thôi. Như vậy, thực hành để chẳng được gì cả,
nhưng tâm bình an tĩnh lặng là được rồi!
185. Đức Phật dạy
chúng ta hãy buông bỏ tất cả những gì có bản chất tạm bợ, không vững bền. Nếu
buông bỏ, bạn sẽ thấy chân lý. Nếu không buông bỏ, bạn sẽ không thấy rõ sự thật.
Chỉ có vậy thôi! Và khi trí tuệ khai mở rồi, thì nhìn đâu bạn cũng thấy chân
lý.
186. Một cái tâm
trống không, không có nghĩa là chẳng có gì trong đó cả. Nó không có phiền não,
nhưng nó có đầy trí tuệ.
187. Người ta
chẳng chịu suy nghiệm về sự già, đau, chết. Họ chỉ muốn nói đến không già,
không đau, không chết. Thế nên, họ chẳng bao giờ hưởng được hương vị của Giáo
Pháp.
188. Nhiều người
nghĩ rằng: Hạnh phúc là đạt được những gì mình yêu, mình thích. Và chỉ muốn mọi
người nói đến những gì mình yêu thích thôi. Phải chăng đó là cách bạn tìm hạnh
phúc? Mong muốn rằng trên toàn thế giới, nơi đâu, bạn cũng chỉ nghe người ta
nói đến những điều bạn yêu, bạn thích. Điều đó có thể được chăng? Tìm hạnh phúc
bằng phương cách đó thì bao giờ mới tìm được.
189. Cỏ hoa, cây
cối, núi rừng... sống theo đường lối riêng của chúng. Chúng mọc lên, chúng chết
đi cũng theo bản chất riêng của chúng. Chúng sống một cách tự nhiên, vô tri, vô
giác, trơ trơ bất động. Chúng ta thì khác, chúng ta quấy động mọi thứ. Nhưng cơ
thể chúng ta cũng chỉ đi theo đường lối tự nhiên: sinh ra, trưởng thành, và
cuối cùng là chết. Đường lối tự nhiên của cơ thể con người là vậy. Ai mong muốn
cơ thể đi theo đường lối khác, kẻ đó sẽ đau khổ.
192. Đừng nghĩ
rằng học nhiều biết nhiều là hiểu Giáo Pháp. Đó chẳng khác nào nói rằng bạn
thấy mọi vật do bạn có mắt, hoặc bạn nghe mọi vật do bạn có tai. Bạn có thể
thấy nhưng không thấy trọn vẹn. Bạn chỉ thấy với "con mắt bên ngoài"
mà không thấy bằng "con mắt bên trong". Bạn nghe bằng "tai bên
ngoài" mà không nghe bằng "tai bên trong".
191. Đức Phật dạy
chúng ta vất bỏ mọi hình thức bất thiện và vun bồi giới hạnh. Đó là Chánh Đạo.
Bằng cách này, Đức Phật đã đặt chúng ta vào chỗ khởi đầu của con đường. Khi đã
ở trên con đường rồi thì có đi hay không là tùy ở ta. Nhiệm vụ của Phật như thế
là xong. Ngài chỉ cho chúng ta con đường: đây là con đường đúng đắn và đây là
con đường sai lầm. Như vậy là đủ rồi, chuyện còn lại là ở ta.
192. Phải tự mình
thấy Giáo Pháp. Tự mình ở đây có nghĩa là tự mình thực hành. Bạn chỉ có thể dựa
vào thầy năm mươi phần trăm mà thôi. Ngay cả giáo pháp tôi hướng dẫn cho bạn
cũng chỉ là những lời nói suông, vô ích. Nếu bạn tin những điều đó với lý do là
do tôi nói thì bạn cũng chẳng xử dụng những lời dạy của giáo pháp một cách
thích nghi. Nếu bạn hoàn toàn tin tưởng nơi tôi, thì bạn thật là điên rồ. Hãy
lắng nghe Giáo Pháp, thấy được lợi ích của Giáo Pháp rồi tự mình đem ra thực
hành để thấy Giáo Pháp trong chính bạn; điều đó mới thật có lợi ích lớn lao.
193. Đôi lúc,
trong khi đang kinh hành, thấy trời sắp chuyển cơn mưa nhẹ, tôi đã muốn bỏ việc
kinh hành để đi vào phòng. Nhưng khi nhớ nghĩ đến thời gian tôi làm việc đồng
ruộng, quần tôi bị ướt đêm hôm trước, nhưng tôi phải mặc lại lúc trời chưa
sáng. Rồi bước xuống nhà sàn dẫn trâu rời chuồng. Tôi phải cầm dây dính đầy
phân, dẫn trâu ra khỏi nơi lầy lội bùn sình. Thế đã yên đâu, trâu vẫy đuôi dính
đầy phân bẫn đập vào người tôi. Mặc dù chân cẳng nhức nhối nhưng tôi phải dẫn
trâu đi. Tôi thầm nghĩ "Đời sao khổ thế này?" Bây giờ chỉ một chút
mưa nhỏ mà tôi lại đành bỏ sự kinh hành hay sao! Sự suy nghĩ này đã khích lệ
tôi trong việc thực hành Giáo Pháp.
194. Tôi chẳng
biết phải nói như thế nào đây. Tôi nói đến những cái cần phải làm và những cái
cần phải vất bỏ. Nhưng chẳng có cái gì để làm và chẳng có cái gì để vất bỏ.
XVII. Mời gọi
Những điều tôi
nói nẫy giờ chỉ đơn thuần là những lời nói thôi. Ai đến gặp tôi, tôi sẽ có
chuyện để nói với họ. Nhưng tốt nhất là chẳng nên nói nhiều về những điều này.
Việc thực hành quan trọng hơn. Hãy bắt tay vào việc thực hành. Đừng chần chờ gì
nữa. Tôi chẳng khác nào một người bạn tốt mời bạn đi đến một nơi nào đó. Đừng
do dự nữa, hãy lên đường. Bạn sẽ không bao giờ ân hận đâu.
Một thiền sinh Zen hỏi Ajahn Chah:
- Sư bao nhiêu tuổi? Sư sống ở đây quanh năm suốt tháng phải
không?
Ajahn Chah trả lời:
- Tôi không sống ở đâu hết. Ông không kiếm ra tôi ở đâu hết.
Muốn có tuổi tác thì phải hiện hữu, mà nghĩ rằng mình hiện hữu là chuốc lấy rắc
rối rồi. Chúng ta không tạo ra vấn đề thì thế giới cũng không có rắc rối. Đừng
tạo ra cái tự ngã. Chẳng có gì đáng nói thêm nữa hết.