Nếu
như nói học vị, chức vụ đại biểu cho thân phận một người… thì TU DƯỠNG và THÓI
QUEN, chính là thân phận thứ hai của người đó. Và điều này cần được ươm mầm từ
những chi tiết nhỏ nhặt trong cuộc sống.
***
Nam
du học từ Anh quốc trở về, mấy người bạn chúng tôi đã tổ chức một buổi tiệc
‘tẩy trần’ chào đón anh. Trong bữa tiệc, lời lẽ khiếm nhã của một người bạn
khiến anh ấy cảm thấy không vui, mấy lần thể hiện rõ ra sự chán ghét. Tiệc tan,
trên đường tiễn Nam về nhà, tôi thay người bạn kia giải thích, nói rằng những
lời lẽ đó bất quá chỉ là nói quen miệng thôi, không ám chỉ đến ai, nghe quen
rồi cũng không cảm thấy gì.
Nam
im lặng một lúc rồi nói: "Mình sẽ kể cho cậu một chút về kinh nghiệm mà mình
học hỏi được từ lúc mới đến Anh”.
Cũng
như đại đa số du học sinh khác ở Bristol, mình cũng ở nhờ một hộ dân cư nơi đó,
vừa tiết kiệm, điều kiện đời sống cũng tốt.
Chủ
nhà tên là Campbell, là một đôi vợ chồng già. Vợ chồng họ đối xử với mọi người
nhiệt tình, hào phóng, họ chỉ thu của mình mấy Bảng Anh coi như tiền cho thuê
nhà, họ còn kiên quyết "đoạt” mình khỏi tay nhà hàng xóm để về nhà của họ. Có
một du học sinh ngoại quốc ở trong nhà, đối với họ mà nói là một sự việc rất
đáng tự hào. Họ không chỉ nói cho cả cộng đồng ở đó biết, mà còn gọi điện báo
cho con gái xa ở Manchester và London.
Để
mình thực hiện được giấc mơ xuất ngoại du học, cha mẹ đã mắc khoản nợ mấy trăm
triệu. Mình đương nhiên vô cùng quý trọng cơ hội học tập không dễ gì mà có được
này. Ngày nào cũng vậy, buổi tối ở thư viện một mạch cho đến khi thư viện đóng
cửa mới chịu quay về.
Cũng
may là gặp được chủ nhà tốt bụng, mình có thể tập trung tinh thần học tập,
không phải lo lắng nhiều tới cuộc sống sinh hoạt hàng ngày. Mỗi ngày mình về
"nhà”, những món ăn ngon lành đang chờ đợi mình; cứ cách bốn năm ngày, bà
Campbell lại bắt mình thay quần áo, sau đó chính bà đem quần áo bẩn đi giặt ủi
sạch sẽ. Có thể nói, họ đối đãi với mình giống như con cái trong nhà vậy.
Thế
nhưng, không lâu sau, mình cảm thấy ông Campbell đối với mình có chút lạnh
nhạt, ánh mắt nhìn mình có chút khác thường. Nhiều lần ăn cơm, ông Campbell
dường như muốn có lời gì muốn nói với mình, nhưng khi nhìn vợ, ông lại nuốt
những lời ấy vào trong. Lúc đầu mình đoán rằng, họ có phải là chê tiền thuê nhà
của mình quá ít, muốn tăng thêm nhưng ngại không biết nói sao.
11
giờ một đêm nọ, mình từ trường học trở về, rửa mặt xong vừa định thay đồ đi
ngủ, ông Campbell rón rén bước vào phòng mình. Sau khi hỏi chuyện đôi ba câu,
ông Campbell ngồi vào ghế, trong tư thế nói chuyện có vẻ nghiêm túc. Xem ra rốt
cục ông ấy cũng muốn nói những lời cất giấu trong lòng. Trong đầu mình đã sớm
có sự chuẩn bị, chỉ cần mình có thể chấp nhận được, ông ấy tăng tiền thuê nhà
lên mình cũng đồng ý, dù sao người chủ nhà như vậy cũng không phải dễ mà tìm
được.
"Con
trai”, ông Campbell bắt đầu nói, "Ở nhà con bên kia, lúc con nửa đêm về nhà,
mặc kệ cha mẹ con có ngủ hay không, con đều dùng sức mà đóng cửa ầm ầm và cất
tiếng ho lớn tiếng sao?”
Mình
ngẩn cả người, chẳng lẽ đây là những gì nghẹn trong lòng ông ấy muốn nói sao?
Mình
nói: "Con không rõ, có lẽ…”
Thật
sự, lớn nhường này chưa từng có người nào hỏi mình vấn đề như vậy, chính mình
cũng không chú ý những "chi tiết” này.
"Ta
tin là con không cố ý”, ông Campbell mỉm cười nói, "Vợ ta có chứng mất ngủ, mỗi
buổi tối con đi về nhà đều đánh thức bà ấy, mà bà ấy một khi tỉnh lại sẽ rất
khó ngủ tiếp; vì vậy, về sau nếu con có về trễ như thế, nếu như có thể chú ý
nhẹ nhàng một chút, ta sẽ rất vui”.
Ông
Campbell dừng lại một chút rồi nói: "Kỳ thực, ta đã muốn sớm nhắc nhở con chú
ý, chỉ là vợ ta sợ sẽ làm con tự ái, một mực không cho ta nói; con là một người
hiểu chuyện, con sẽ không vì thiện ý nhắc nhở của ta mà thấy tổn thương chứ?”
Mình
miễn cưỡng gật đầu. Không phải là mình thấy ông ấy nói không đúng, cũng không
phải là mình tự ái, mà chỉ là cảm thấy ông ấy có chút tính toán chi li nhỏ
nhặt. Mình sống cùng cha mẹ hơn 20 năm nay, họ chưa bao giờ so đo với mình
chuyện này. Nếu như vì vậy mà mình quấy rầy họ, họ cũng sẽ nhất định dễ dàng bỏ
qua, nhiều nhất cũng đóng chặt cửa phòng ngủ của mình mà thôi. Trong lòng mình
nghĩ: Rốt cục cũng không phải nhà của mình!
Đương
nhiên, cho dù trong lòng mình có chút bực tức, nhưng mình vẫn tiếp nhận lời
nhắc nhở của ông Campbell, mỗi buổi tối trở về đều rất chú ý nhẹ nhàng mọi thứ.
Thế
nhưng, một buổi chiều không lâu sau, khi mình từ trường học trở về, vừa vào đến
chỗ của mình, ông Campbell lại bước vào. Mình chú ý thấy mặt ông ấy có chút sa
sầm.
"Con
trai, có lẽ con không vui, nhưng mà ta vẫn phải hỏi; lúc con đi tiểu, có phải
là không nhấc cái đệm lót bồn cầu lên không?”
Trong
lòng mình "lộp bộp” một tiếng. Mình thừa nhận, có lúc mình đi tiểu gấp, hoặc là
lười biếng, khi tiểu cũng có không xốc miếng đệm lót bồn cầu lên”.
"Dạ…
thỉnh thoảng…” mình lúng túng.
"Như
vậy sao được?” ông Campbell lớn tiếng nói, "Chẳng lẽ con không biết như vậy sẽ
làm nước tiểu văng tung tóe lên đệm sao? Cái này không chỉ là vệ sinh, mà còn
là không tôn trọng người khác, nhất là đối với người phụ nữ”.
Mình
giải thích: "Con hoàn toàn không có ý không tôn trọng người khác, chỉ là
không…”
"Ta
đương nhiên là tin tưởng con không có ý đó, nhưng điều này không nên trở thành
một lý do như vậy”.
Nhìn
ông Campbell đỏ mặt lên, mình lầm bầm: "Chuyện nhỏ như vậy, không đến nỗi làm
cho ông tức giận như vậy”.
Ông
Campbell càng thêm kích động: "Nghĩ cho người khác, để trong tâm và tôn trọng
người khác, đây là điều tu dưỡng tối thiểu nhất, mà chân chính của việc tu
dưỡng là thể hiện từ mỗi việc nhỏ nhất.
Con
trai, thi đậu học vị hay có một chức vị gì đó tuy trọng yếu, nhưng những thói
quen tu dưỡng khi ở cùng người khác cũng vô cùng quan trọng. Nếu như nói học
vị, chức vụ đại biểu cho thân phận một người… thì tu dưỡng và thói quen, chính
là thân phận thứ hai của người đó, cũng như thế, mọi người sẽ từ đó mà phán
đoán một con người”.
Mình
không thể nào kiên nhẫn lắng nghe, tiện tay cầm một quyển sách lật lung tung cả
lên. Mình cảm thấy ông Campbell vô cùng hà khắc, việc này nếu như là ở trong
nước, cũng có thể bị để tâm đến như vậy sao?
Buổi
tối, nằm trên giường, mình cân nhắc rất lâu và quyết định rời khỏi nhà của ông
Campbell. Họ đã không vừa mắt với mình, thì mình tìm một nhà khác có thể "khoan
dung” hơn mà ở.
Ngày
hôm sau, mình liền nói lời từ biệt với vợ chồng ông Campbell, hoàn toàn không
để ý rằng họ cực lực muốn giữ mình lại. Thế nhưng, chuyện xảy ra tiếp sau đó
làm cho mình chuẩn bị không kịp.
Mình
liên tiếp đi đến 5, 6 gia đình, họ đều tiếp đãi mình với một câu hỏi giống
nhau: "Nghe nói cậu lúc đi tiểu không xốc cái đệm bồn cầu lên phải không?”
Cái
khẩu khí ấy, thần sắc ấy … Mình đâu thể nào tưởng tượng nổi sự việc này lại
nghiêm trọng đến như vậy đối với bọn họ. Cuối cùng, mình chỉ biết xấu hổ đầy
mình mà bỏ đi.
Đến
tận giờ, mình mới hiểu được lời của ông Campbell nói: "THÓI QUEN VÀ TU DƯỠNG LÀ
THÂN PHẬN THỨ HAI CỦA MỘT CON NGƯỜI”.
Trong
mắt mọi người, mình đang được tiếp thu trình độ giáo dục cao, vậy mà lại nông
cạn, thiếu khuyết tu dưỡng hàng ngày.
Mình
tuyệt nhiên không trách vợ chồng ông Campbell đã đem "thói xấu” của mình truyền
khắp nơi, trái lại, lâm vào tình cảnh như vậy, đối với mình, oán giận lại biến
mất, thậm chí còn vô cùng cảm kích. Nếu như không có họ, không có đoạn kinh
nghiệm xấu hổ kia, mình cũng không thể biết được làm như vậy sẽ khiến người ta
khó chịu đến thế. "Không câu nệ tiểu tiết”, câu này ngoài miệng có vẻ là tốt
nhưng cũng cần chú ý biết chừng nào.
Kể
xong câu chuyện, Nam trầm mặc một lúc…
Bồi
dưỡng những sinh hoạt tập quán hàng ngày … những điều này vốn nên nằm trong
chương trình học tập của thiếu niên thời đại ngày nay, nhưng tại sao lại để đến
lúc trưởng thành về sau, khi đến một quốc gia khác tha hương mới học được chứ?
Thậm chí, nếu như Nam không nghe được những lời của ông Campbell thì cả đời
cũng không học được những thứ "nhỏ nhặt” ấy. Giáo dục bên trong chúng ta, quả
là thiếu thốn biết bao nhiêu thứ!
Mai
Mai, dịch từ kannewyork.com