Một hôm,
một vị sư ở tu viện của tôi được thỉnh đi dạy thiền quán ở trong một nhà tù mới
gần Perth, nơi mà tình hình an ninh được kiểm soát hết sức chặt chẽ. Một nhóm tù
nhân đã trở nên quen biết và kính trọng thầy ấy. Vào cuối một thời pháp thoại,
họ bắt đầu hỏi thầy về nếp sống hằng ngày trong một tu viện Phật
giáo.
Thầy trả
lời: "Buổi sáng chúng tôi thức dậy lúc 4 giờ. Đôi khi cũng lạnh lắm vì phòng
chúng tôi không có máy sưởi. Chúng tôi ăn mỗi ngày một bữa, tất cả thức ăn đều
bỏ chung vào một bình bát. Vào buổi chiều và tối chúng tôi không ăn. Dĩ nhiên là
cũng không có chuyện sex hoặc rượu chè.
Chúng
tôi cũng không có vô tuyến truyền hình, truyền thanh, hay âm nhạc. Chúng tôi
không bao giờ xem phim, mà cũng không chơi thể thao. Chúng tôi nói ít, làm việc
nhiều, và dành thời gian rảnh ngồi tọa thiền, theo dõi hơi thở. Chúng tôi ngủ
trên sàn nhà.”
Những
người tù tỏ ra hết sức ngạc nhiên về sự kham khổ của nếp sống tu hành. So sánh
với tu viện, thì nhà tù hết sức nghiêm ngặt này trở thành một khách sạn năm sao.
Quả thật, một người tù đã quá thương cảm hoàn cảnh thanh bần của vị sư đồng môn
của tôi đến độ quên khuấy là mình đang ở đâu và anh ta chợt nói, "Sống trong tu
viện cực khổ quá. Hay thầy đến ở đây với chúng con đi!”
Mọi
người trong phòng ai cũng bật cười. Tôi cũng bật cười khi nghe thầy ấy kể lại
câu chuyện. Rồi tôi bắt đầu quán chiếu:
Quả thật
tu viện của tôi kham khổ hơn cả nhà tù khắc nghiệt nhất, tuy nhiên nhiều người
tự nguyện đến đây và họ cảm thấy hạnh phúc. Trong khi đó, nhiều người lại muốn
thoát khỏi nhà giam kia, và không cảm thấy hạnh phúc ở đó. Tại sao như
thế?
Bởi vì
các thầy muốn sống ở tu viện, còn phạm nhân thì không muốn ở tù. Sự khác nhau là
ở chỗ đó.
Bất cứ
nơi nào mà bạn không muốn ở thì dù cho có tiện nghi đến đâu chăng nữa, đối với
bạn, nó cũng là một nhà tù. Đây là ý nghĩa thật sự của chữ
"tù”.
Nếu bạn
đang làm một công việc mà mình không thích thì bạn cũng đang ở
tù.
Nếu bạn
đang có một mối quan hệ mà mình không mong muốn thì các bạn cũng đang ở
tù.
Nếu các
bạn đang ở trong một thân thể ốm đau bệnh hoạn mà bạn không muốn thì thân thể ấy
cũng là một nhà tù đối với bạn. Nhà tù là bất cứ một hoàn cảnh nào mà bạn không
muốn mà lại dính mắc vào.
Vậy thì
làm thế nào chúng ta có thể thoát khỏi các nhà tù của cuộc
đời?
Dễ thôi.
Hãy thay đổi quan niệm về hoàn cảnh mà bạn đang sống. Thậm chí là ở ngay nhà tù
San Quentin, hay thua một chút là ở tu viện của chúng tôi đi, mà bạn thấy muốn
sống ở đó thì nơi ấy không còn là một nhà tù đối với bạn
nữa.
Bằng
cách thay đổi quan niệm về công việc, về mối quan hệ, về thân thể ốm đau, bằng
cách chấp nhận hoàn cảnh thay vì không ưa muốn, thì nó không còn là một nhà tù
nữa. Khi các bạn bằng lòng thì các bạn được tự do.
Tự do là
bằng lòng với nơi chốn mình đang ở. Nhà tù là nơi mình không muốn ở. Thế giới Tự
do là thế giới mà người bằng lòng sinh sống.
Vì vậy,
Tự do thật sự là giải thoát khỏi dục vọng chứ không bao giờ là tự do thỏa mãn
dục vọng.
(Thiền
sư Ajahn Brahm - Trần Ngọc Bảo trích dịch từ cuốn Who Ordered This Truckload of
Dung?)