Obama chỉ cần "giữ chặt trái bóng" là đủ?

Giáo sư Graham Wilson: Không ai thắng lợi rõ ràng, Barack Obama có vẻ đang dẫn đầu cuộc tranh luận. Ông ấy có nhiều thuận lợi nhưng không phải là tuyệt đối. Đó là những gì chúng ta có thể nhìn thấy sau 2 vòng tranh luận.

- Cuộc khủng hoảng kinh tế đang mang lại nhiều lợi thế cho Obama trong cuộc đua?

- Về mặt lý thuyết thì đúng như vậy, bởi một số lí do: Một là, người dân Mỹ cho rằng về truyền thống đảng Dân chủ xử lý tốt hơn đảng Cộng hòa trong các vấn đề như thất nghiệp, hạn chế ảnh hưởng của suy thoái. Trong điều kiện kinh tế tốt, đảng Cộng hoà thường giảm thuế và thu hút cử tri nhưng đó không phải là bối cảnh nước Mỹ hiện nay.

Hai là, về lập pháp, hầu hết mọi người đổ lỗi cho đảng Cộng hòa nhiều hơn là đảng Dân chủ về tình hình kinh tế tài chính hiện nay, vì đảng Cộng hòa đã hợp tác hơn trong việc giảm các quy định pháp lý, như việc quy định về kiểm soát tài chính, ủng hộ quan điểm về việc giảm thiểu quy định. Nhiều người Mỹ tin rằng cuộc khủng hoảng này là do những quyết định chính sách của đảng Cộng hoà. Bây giờ, nước Mỹ sẽ phải đưa ra các quy định mới để kiểm soát tình hình và chắc chắn sẽ kiểm soát chặt chẽ hơn.

- Hiện nay, McCain phải đối mặt với quá nhiều vấn đề: sự cố Palin, việc xuất bản cuốn sách The Real McCain, khủng hoảng kinh tế Mỹ và sự mệt mỏi của công chúng với chính quyền Đảng Cộng hòa. Phải chăng Obama, giống như một cầu thủ trên sân bóng, chỉ cần giữ chặt quả bóng là đủ đi đến thắng lợi?

Đúng là McCain có nhiều điều bất lợi: nền kinh tế không tạo thuận lợi cho McCain trước cử tri; chính quyền đảng Cộng hòa hiện đang được đánh giá rất thấp.

Một mặt, giống như trong các trận bóng đá của Mỹ, khi một đội đang dẫn điểm và thời gian của trận đấu không còn dài, một trong những lựa chọn của đội thắng thế là cố gắng hết sức giữ bóng, không lo lắng về chuyện có ghi bàn hay không, chỉ cần giữ bóng. Tương tự như vậy, hiện nay TNS Obama đang dẫn trước và ông có thể thực hiện chiến thuật giữ bóng và ngăn không cho McCain cơ hội ghi bàn.

Không ai có thể đoán chắc được mọi sự

Mặt khác, không ai có thể kiểm soát hoàn toàn được tình hình. Có thể một sự biến xảy ra, điều mà đội thắng dự đoán sẽ không diễn ra, tình hình có thể thay đổi. Đôi khi có những biến cố chính trị có thể mang lại lợi thế cho McCain, để ông ghi điểm.

- Đúng là không ai có thể kiểm soát được mọi sự kiện. 4 năm trước, trong đợt bầu cử Tổng thống, nhiều người đoán chắc John Kerry sẽ là Tổng thống của nước Mỹ nhưng thực tế G.W.Bush lại có được nhiệm kỳ thứ 2 của mình ở Nhà Trắng. Theo ông, dạng sự kiện nào có thể mang lại lợi thế cho McCain?

Càng gần đến ngày bỏ phiếu thì các sự kiện càng dễ tạo sự thay đổi trong quyết định của cử tri, bằng những sự kiện cụ thể trong cuộc vận động tranh cử đang diễn ra khắp nước Mỹ. Càng gần ngày bỏ phiếu thì càng sự kiện càng có thể tạo sự thay đổi trong quan điểm.

Điều có thể tạo nên sự thay đổi chính là những sự kiện tồi tệ, một cuộc tấn công tồi tệ của khủng bố nhằm vào nước Mỹ chẳng hạn. Tin nhạy cảm chống lại Obama và có lợi cho McCain. Đây là điều có thể tác động rất rõ ràng tới tình hình bầu cử.

Hoặc như việc giảm nhiệt của cuộc khủng hoảng kinh tế vốn đang gây áp lực rất lớn và làm giảm sự tín nhiệm đối với chính quyền đảng Cộng hòa của ông McCain. Đây được xem là vấn đề đang được dư luận Mỹ quan tâm nhất hiện nay. Tôi nghĩ cũng rất khó để tạo sự thay đổi chỉ trong vài tuần tới.

Chọn Palin, McCain muốn làm mới cuộc vận động

- Hơn lúc nào hết, McCain cần những người đồng hành kinh nghiệm và có uy tín. Nhưng có vẻ sự lựa chọn người liên danh là bà Sarah Palin không được như mong muốn. Ban đầu, khi McCain chọn Palin, giới phân tích đánh giá đây là một bước marketing chính trị rất tốt, nhưng chỉ thời gian ngắn sau, người ta có cảm giác đó là một sai lầm của McCain, và người liên danh trở thành gánh nặng cho McCain trên cuộc đua vào Nhà Trắng?

Đúng là nhóm vận động của ông đang phải chịu áp lực để giành chiến thắng và các thành viên nhóm vận động của McCain cũng là những người giàu kinh nghiệm và có uy tín.

Về sự lựa chọn Palin, bạn đã đưa ra một nhận xét hiểu biết. Tôi cho rằng đó là một phần trong chiến lược tranh cử của McCain. Chiến lược này nhằm thu hút lá phiếu của những cử tri chưa quyết định ủng hộ cho đảng Dân chủ, những người bảo thủ, những người tin vào giá trị gia đình truyền thống... Đây có vẻ là một chiến lược rủi ro cao, nhưng McCain có logic khi làm điều này.

Tôi cho rằng một trong những lí do của việc lựa chọn Palin là việc này tạo cơ hội cho McCain khởi động lại cuộc vận động. Cuộc vận động trước là sự đối đầu giữa một McCain kinh nghiệm và một Obama thiếu kinh nghiệm, và rõ ràng một chiến lược vận động như vậy đã không mang lại thắng lợi cho McCain. Và McCain cần phải làm mới chiến dịch của mình. Lựa chọn Palin, một người trẻ và thiếu kinh nghiệm là cơ hội McCain tiến hành lại cuộc vận động. Đó là điều McCain có thể thu được từ quyết định chọn Palin.

Người liên danh làm phương hại "thương hiệu McCain"?

Tuy nhiên, chính trị gia giống tập đoàn lớn ở hình ảnh thương hiệu. Hình ảnh thương hiệu của McCain là việc ông đặt quốc gia lên hàng đầu. Khi lựa chọn Palin, tôi không nghĩ là bất kỳ ai tin rằng Palin đã sẵn sàng để trở thành Tổng thống của nước Mỹ. Palin chỉ mới tham gia chính trường một vài năm, trong khi John McCain đã già, có vấn đề về sức khỏe, do đó, người ta quan tâm nhiều đến người Phó của McCain nếu ông là Tổng thống, rằng liệu người đó đã sẵn sàng để đảm đương công việc một khi McCain qua đời để giữ cho nước Mỹ và người Mỹ được an toàn. Không ai tin rằng Palin có thể làm được điều đó.

Một nguyên tắc chính trị là người lãnh đạo phải đưa đất nước tiến lên đạt lợi ích của quốc gia. Do đó, quyết định lựa chọn Palin đe dọa đến hình ảnh thương hiệu của McCain. Điều này cũng giống hãng BMW đưa ra thị trường chiếc ô tô chất lượng không đáng tin cậy thì không chỉ chiếc xe này không có chỗ đứng trên thị trường mà còn ảnh hưởng tới thương hiệu của sản phẩm BMW.

- Khi McCain tuyên bố người liên danh với ông trong cuộc đua vào Nhà Trắng là Palin, nhiều người phân tích đó là động thái để thu hút lá phiếu của những cử tri nữ ủng hộ Hillary và không muốn có một vị Tổng thống da màu. Quan điểm của ông?

Như đã nói, chiến lược này không chỉ nhằm vào những cử tri nữ mà nhằm vào nhóm những người chưa quyết định ủng hộ đảng Dân chủ, những người có cuộc sống bậc trung với thu nhập trung bình trong xã hội Mỹ, và vẫn băn khoăn về việc có nên ủng hộ đảng Dân chủ hay không, và Palin có thể thu hút sự quan tâm của nhóm cử tri này.

Với nhóm cử tri này, điều họ quan tâm hằng ngày là làm thế nào để có cái ăn. Họ chỉ có khoản ngân sách gia đình eo hẹp, không đủ tiền để mua ô tô hoặc chăm sóc y tế... nhất là trong bối cảnh khủng hoảng như hiện nay. Với họ vấn đề kinh tế và chăm sóc y tế, giáo dục quan trọng hơn là dầu khí, súng ống...

Người Mỹ đã sẵn sàng cho một Tổng thống da màu?

- Các cuộc thăm dò dư luận đều cho thấy Obama đang có lợi thế trong cuộc đua, nhưng theo ông, người Mỹ đã thực sự sẵn sàng cho một vị Tổng thống da màu chưa, nhất là đối với các bang vốn nổi tiếng bảo thủ ở Trung Tây của nước Mỹ?

Khu vực Trung Tây có quan điểm đặc trưng của bang rất khác biệt. Ví dụ, Indiana có xu hướng phân biệt chủng tộc khá rõ.

Bạn đã đúng khi nói rằng đó là một tình huống phức tạp đối với Obama, về việc liệu người Mỹ đã thực sự sẵn sàng cho việc xóa bỏ phân biệt chủng tộc, đặt ngang bằng giữa người da trắng và người da màu, mà bỏ phiếu dựa trên chất lượng, khả năng thực của ứng viên trong cuộc đua vào Nhà Trắng hay chưa. Trong các thăm dò dư luận, mọi người đều nói mình sẵn sàng cho điều đó, bầu cử dựa trên chất lượng ứng viên.

Mặt khác, trên thực tế, khi các cử tri da trắng đánh giá các ứng viên, nhiều trường hợp họ cho rằng ứng viên da trắng sẽ làm tốt hơn là một ứng viên da màu trong vai trò Tổng thống. Điều này cũng tương tự như với phụ nữ và nam giới. Khi được hỏi, ai cũng nói giới tính không phải là vấn đề mà năng lực mang tính quyết định, nhưng thực tế, họ có xu hướng chọn nam giới hơn là phụ nữ cho những vị trí lãnh đạo chính trị. Dạng phân biệt đối xử như vậy luôn tồn tại.

Với Obama, hiện nay người ta quan tâm tới kinh tế và an ninh của bản thân họ hơn, và có thể vấn đề chủng tộc sẽ không mấy quan trọng nữa.

Mặt khác, Obama và gia đình ông được đánh giá là đại diện cho lý tưởng Mỹ: một gia đình yên ổn, với 2 đứa con đáng yêu, dù điều này ít được quảng bá rộng cho công chúng nhưng mọi người đều biết về một mô hình gia đình Mỹ lí tưởng như vậy.

Hơn nữa, nhìn vào gia đình phu nhân của TNS Obama người ta thấy lý tưởng của thành tựu Mỹ. Michell Obama lớn lên trong một gia đình nghèo ở Chicago, nơi mà cuộc sống hằng ngày bao quanh cô là tội phạm, nghiện hút, và cha mẹ cô đã hướng cho cô ở nhà, học tập và nỗ lực phấn đấu, và đã được học những trường tốt nhất của nước Mỹ.

Tôi tin là những người của Obama sẽ khẳng định rằng, hãy nhìn vào gia đình Obama, bạn sẽ thấy ai cũng có thể trở thành Tổng thống của nước Mỹ, dù ở chủng tộc nào và nguồn gốc gia đình ra sao. Điều này đã không có được trong quá khứ. Gia đình Obama sẽ là đại diện của lòng tin của người Mỹ rằng nếu bạn nỗ lực, làm việc chăm chỉ, bạn có thể đứng đầu. Điều này không đúng với trường hợp McCain và Obama mới là nét đặc trưng của nước Mỹ.

Người ta sẽ nói rằng, bỏ phiếu cho Obama, người Mỹ đang thực sự làm theo những gì họ tin và hướng tới, không chỉ là ước mơ.

Ứng viên cạnh tranh giành 40% số phiếu cử tri Mỹ

- Vậy theo ông, đâu là nhân tố được cân nhắc trong quyết định lựa chọn Tổng thống của người Mỹ?

Có nhiều yếu tố. Một bộ phận người Mỹ trong cả cuộc đời luôn thể hiện rằng mình thực sự ủng hộ cho đảng Dân chủ hoặc đảng Cộng hòa. Tôi biết những người sẽ bỏ phiếu cho tất cả ai là đại diện cho đảng Dân chủ và cũng biết những người sẽ bỏ phiếu cho tất cả đại diện của đảng Cộng hòa. Tổng hai nhóm này sẽ chiếm khoảng 60% cử tri Mỹ và nhiệm vụ của các ứng viên là chiếm được lá phiếu của số còn lại, những người chưa quyết định bỏ phiếu cho đảng nào.

Người Mỹ mong muốn một nền kinh tế ổn định, đồng nghĩa với một Tổng thống tốt và đảng cầm quyền sẽ được đánh giá tích cực. Việc đánh giá về vị Tổng thống cầm quyền tốt hay không sẽ tác động tới quyết định ông chủ của Nhà Trắng trong nhiệm kỳ tới sẽ thuộc về đảng nào. Cần hiểu rõ điều gì được các cử tri xem là vấn đề quan trọng. Vào thời điểm này, điều quan trọng là vị Tổng thống nào có thể kiểm soát tốt tình hình kinh tế và đưa nền kinh tế phục hồi.

Người Mỹ muốn chứng tỏ một nước Mỹ mạnh nhưng họ cũng thấy cần phải ra khỏi Iraq, và Obama sẽ làm được việc này tốt hơn.

Phẩm chất cá nhân của ứng viên cũng rất quan trọng trong cân nhắc của cử tri. Đó phải là người mà người Mỹ đánh giá cao, đặt lòng tin và kỳ vọng vào.

- Dù Tổng thống Mỹ là người của đảng nào thì khi lên cầm quyền, theo tôi cũng không có sự khác biệt lớn, bởi họ đều hành động vì lợi ích của nước Mỹ... Phẩm chất cá nhân sẽ trở thành yếu tố quan trọng trong cân nhắc của người Mỹ?

Tôi cho rằng tính cách cá nhân tạo nên sự khác biệt to lớn giữa các ứng viên trong giải quyết các thách thức. Bạn đúng khi nói rằng trong thực tế mục tiêu hướng tới của Tổng thống, dù ở đảng nào là giống nhau. Tuy nhiên, cũng có vấn đề khác biệt trong chính sách quyết định bởi đảng cầm quyền: chính sách thuế, chính sách y tế...