Xưa có một vị
quốc vương du hành để xem xét cuộc sống của nhân dân. Ông vào thành, nhìn khắp
những cung điện lầu các tráng lệ, nguy nga và các khu trung tâm, chợ búa sầm
uất, náo nhiệt. Quốc vương thầm nghĩ: "Đất nước của ta thật giàu có, cuộc sống
của bá tính nhân dân rất tốt đẹp, vật chất đầy đủ.”
Thế là ông muốn
hiểu rõ: Trong nước có bao nhiêu người giàu? Những người giàu có đó có bao nhiêu
tài sản?
Một hôm, quốc
vương đến nhà vị trưởng giả được cả nước tôn xưng là giàu có nhất và hỏi ông
ta:
– Xin hỏi trưởng
giả, tất cả tài sản mà ông có đáng giá bao nhiêu?
Trưởng giả
đáp:
– Muôn tâu bệ
hạ! Tổng cộng tài sản trong ngoài của tôi có tất cả đáng giá là 4.000
ức.
Nhà vua ngạc
nhiên nói:
– Lý nào là như
vậy? Trẫm đây cai quản cả đất nước, tài sản cũng chỉ đáng giá được 4.000 ức, tại
sao chỉ riêng ông cũng có được đến số 4.000 ức? Ông nói tài sản trong ngoài là ý
nghĩa gì?
Trưởng giả ôn
tồn giải thích:
– Muôn tâu bệ
hạ! Tài sản bên ngoài của thần có 1.000 ức. Thần có được số tài sản đó, trước
tiên phải cảm ơn bệ hạ, bởi vì sống trên đất nước thanh bình của bệ hạ, thần mới
có thể tự do buôn bán; kế đến thần phải cảm ơn nhân dân, bởi họ cung cấp tài sản
hữu hình cho thần, giúp thần chế tạo các loại vật phẩm; thần cũng cần phải cảm
ơn những người làm công, những quyến thuộc của mình, vì họ luôn ra sức làm việc,
giúp đỡ, khuyến khích động viên thần. Cho nên, tài sản hữu hình của thần là có
được từ việc buôn bán, nhờ sự giúp sức của nhân dân, của đất nước, hợp lại được
khoảng 1.000 ức.
Nhà vua nôn nóng
hỏi:
– Thế còn 3.000
ức kia?
Trưởng giả vẫn
chậm rãi đáp:
– Muôn tâu thánh
thượng! Ba ngàn ức kia thuộc về những tài sản vô hình. Vì "trong tâm của thần có
Phật”, sự trang nghiêm, từ bi, trí tuệ của Đức Phật làm giàu có tâm hồn của
thần, điều này đáng giá 1.000 ức; ngoài ra, "trong miệng của thần có Pháp”, luôn
nói ra những lời hay đẹp, lời có ích lợi, lời thương yêu mọi người, cho nên lại
có giá trị 1.000 ức; còn nữa, ngày nào "thần cũng làm việc tốt, việc thiện”,
điều này cũng đáng giá 1.000 ức. Cho nên, tổng cộng tài sản vô hình bên trong
thần có đáng giá 3.000 ức, cộng thêm 1.000 ức tài vật bên ngoài, cho nên nói
rằng tài sản trong ngoài của thần có tất cả là 4.000 ức.
Quốc vương nghe
xong không ngớt lời khen ngợi:
– Hay lắm, hay
lắm! Trong lòng có Phật, trong miệng có Pháp, thân luôn làm việc lành, 3.000 ức
này là tài sản vô hình phong phú mà tất cả chúng ta đều có, dùng mãi không
hết!