Trong thời nội chiến Nam Bắc tại Mỹ, có một lần bại quân phương Nam, ban đ êm chạy tới một con sông, vì mưa bão mà nước dâng cao không thể nào qua nổi. Ông đánh dây thép, rồi muốn chắc chắn hơn, lại sai người mang hiệu lệnh cho Đại tướng Meade cầm đầu quân phương Bắc bảo phải lập tức tấn công quân Phương Nam do tướng Lee cầm đầu. Nhưng Meade vì ngần ngừ, trễ nải đã làm ngược hẳn lệnh ông và để cho quân phương Nam thừa lúc mực nước xuống, qua sông mà thoát được, lỡ mất cơ hội độc nhất, vì chỉ một trận đó có thể chấm dứt cuộc Nam Bắc tương tàn.
Ông Lincoln giận lắm, la: "Trời cao đất dày, như vậy là nghĩa lý gì?" .
Rồi ông than với con rằng: "Quân địch ở trong tay ta mà để cho nó thoát! Trong tình thế đó bất cứ ai cầm quân cũng có thể đánh bại tướng Lee. Mà nếu cha có mặt tại đó, chắc chắn đã thắng trận rồi!". Đoạn ông hậm hực viết bức thư này:
Đại tướng thân mến, tôi không tin rằng ông nhận chân được sự Đại ướng Lee trốn thoát tai hại là dường nào! Quân đội y ở trong tay ta, và vì y đã bại nhiều phen, nếu đánh ngay lúc đó thì chỉ một trận thì chiến tranh đã kết liễu. Nay thì nó sẽ kéo dài ra không biết đến bao giờ. Thứ hai trước, ông đã không thắng nổi Lee, bây giờ y đã qua sông, mà lực lượng của ông chỉ có thể bằng hai phần ba hôm đó thì làm sao thắng nổi y được nữa?
... Dịp may ngàn năm một thuở của ông đã qua rồi và không ai thấu nổi nỗi buồn khổ của tôi!..."
Nhưng bức thư đó, bức thư trách móc nhẹ nhàng chỉcó vậy, ông viết rồi mà không gởi. Sau khi ông chết, người ta tìm thấy trong giấy tờ của ông.
Vậy có lẽ ông đã tự nghĩ: "Hãy khoan, đợi một chút... đừng hấp tấp. Ta ngồi yên ổn trong tòa Bạch Ốc này mà ra lệnh thì thật dễ. Nhưng nếu ta đã có mặt tại bãi chiến trường, nếu như ông Meade từ mấy tuần nay, ta đã thấy máu chảy, đã nghe tiếng rên la của lính bị thương hoặc hấp hối, thì có lẽ ta cũng không hăng hái tấn công kẻ địch lắm. Vả lại, nếu ta có tính rụt rè của Meade thì ta cũng hành động y như ông ta. Thôi, việc đã vậy rồi, nói cũng vô ích. Gởi bức thư này đi, dù ta có hả giận chút đỉnh, nhưng Meade sẽ trách lại ta, sinh ra oán giận, mất lòng tự tin của ông ta đi, và biết đâu ông chẳng từ chức nữa".
Là vì ông đã kinh nghiệm rằng những lời nghiêm trách không có ích lợi gì cả.
Theo Theodore Roosevelt kể lại rằng hồi ông còn làm Tổng Thống, mỗi lần gặp điều khó xử, ông thường ngả lưng vào ghế, nhìn lên tấm hình của Lincoln treo trên tường và tự hỏi: "Nếu Lincoln ở địa vị mình, sẽ xử trí ra sao? giải quyết ra sao?".
Chúng ta cũng vậy, lần sau có muốn "xài xể" ai, hãy rút tấm giấy năm mỹ Kim ở trong túi ra mà ngắm hình Lincoln trên đó và tự hỏi rằng: "Ở vào địa vị ta, Lincoln xử trí ra sao?" và muốn sửa đổi người, ta hãy sửa đổi ta trước đã. Như vậy có lợi và... ít nguy hiểm hơn".
