Tác giả: Tỳ kheo Thích Chân Quang
- THẾ NÀO LÀ VỊ THA?
Vị tha là vì người khác (Tha là tha nhân, là người
khác). Cuộc sống vị tha là một cuộc sống mà chúng ta sống để làm lợi ích cho
người khác, không còn sống chỉ
cho riêng mình nữa. Đây là một cuộc sống tốt đẹp mà xưa nay tất cả các
bậc Thánh hiền
đều mơ ước và phấn đấu để đạt được.
- THẾ NÀO LÀ TỪ TÂM?
Tâm từ, hay thường được gọi chung là từ bi, là tình
thương không điều kiện, không đòi hỏi phải được đáp trả trở
lại.
Thật sự thì chữ bi có nghĩa là thương xót khi thấy
chúng sinh đau khổ. Chỉ khi nào có thương yêu ai, ta mới thấy xót xa khi người
đó đau khổ. Bi là dấu hiệu chứng minh có sự hiện hữu của từ nên chúng ta hay
ghép chung thành từ bi. Nhưng nếu cẩn thận thì ta chỉ dùng chữ từ cho đúng bài
bản chữ nghĩa.
Vì tâm từ là tình thương không điều kiện nên cũng
không giới
hạn nơi một số ít người mà luôn có khuynh hướng trải rộng vô
tận.
- THẾ NÀO LÀ ĐẠO ĐỨC?
Đạo đức là những khuynh hướng tốt trong tâm ta, mà
những khuynh hướng đó tạo nên những lời nói và hành vi bên ngoài khiến cho mọi
người chung quanh ta được chuyển hóa, an vui, lợi ích.
Như vậy, Đạo đức là cái tốt ở bên trong nhưng được
đánh giá bằng biểu hiện ở bên ngoài. Chúng ta khẳng định lại là Đạo đức không
phải là hành vi hay lời nói bên ngoài. Đạo đức chỉ chi phối hành vi và lời nói
bên ngoài. Đạo đức là gốc của những hành vi lời nói tốt đẹp bên
ngoài.
Một nội tâm tràn đầy Đạo đức thì luôn luôn bị thúc
đẩy phải đối xử tử tế với mọi người, phải đem an vui lợi ích cho mọi người. Nếu
chúng ta không thấy mình xấu, nhưng không hề bị thúc đẩy phải cư xử tốt với mọi
người thì hãy biết rằng mình chưa có Đạo đức sâu sắc.
Khuynh hướng vị tha được xem là Đạo đức vì khuynh
hướng đó luôn khiến chúng ta quan tâm đến những người khác, thậm chí còn hơn lo
cho bản thân mình. Vì lúc nào cũng hay quan tâm đến người nên chúng ta nhanh
chóng phát hiện ra nỗi khổ, niềm đau, sự khó nhọc, cơn bệnh hoạn của người để
tìm cách giúp đỡ. Có khi chúng ta chỉ giúp một lời nói, một ly nước, một viên
thuốc, hoặc có khi cả một số tiền lớn… để giúp người qua lúc khó
khăn.
Tâm khiêm hạ được xem là Đạo đức vì tâm lý đó luôn
thúc đẩy ta phải tôn trọng mọi người. Sống trên đời ai cũng cần được tôn trọng,
cần được xem là có giá trị, vì thế khi ta biết tôn trọng chân thành người khác
cũng là đem an vui đến cho người. Nhưng muốn tôn trọng người thì ta đừng thấy
mình hơn người, nghĩa là ta phải thấy được mình nhỏ bé kém
cỏi.
Khuynh hướng kín đáo cũng được xem là Đạo đức vì
khuynh hướng này khiến ta không khoe khoang để đi đến tự cao vô ích. Khi ta kín
đáo không bày tỏ tài năng, tài sản, thành công, công đức của mình cũng là nhường
cho người khác có thêm giá trị vì không bị cạnh tranh bởi sự nổi bật của mình.