Sở
chúng tôi có 29 thầy phán và gần 20 loong toong. Chắc hẳn các bạn có nghe nói về
hưu trí được hưởng nguyên lương. Tất cả mọi người chúng tôi đều ra sức thực hiện
câu châm ngôn đó. Không, chúng tôi không có ai bỏ việc và trong giờ chính quyền
mỗi người đàng hoàng một ghế... Có điều, thế có gọi là là làm việc hay không thì
chưa biết? Làm lụng quái gì! Tôi ở Sở này được 9 năm mà không nhớ là có làm được
việc gì hữu hiệu hay không. Xem chừng
thượng cấp cũng quên chúng tôi. Có chúng tôi hay không có chúng tôi điều ấy
thượng quan không cần biết. Đúng ra, cũng có một dạo Sở tôi làm việc. Một vị
"tai to mặt nhớn" có đến nhưng rồi biến ngay. Từ đó không hiểu sao chúng tôi bị
trên cũng quên mà dưới cũng chẳng nhớ. Tất nhiên, đúng lề đúng thói, thỉnh
thoảng cũng thấy dội từ trên xuống mấy cái thông tri, vài cái trát đòi. Nhưng
đến một hôm có trát đòi mà không có phục tín. Quan đốc Sở tôi, một người có đầu
óc rất mực thực tế, đã không thèm nhìn nhận đến trát đòi của quan trên nữa. Còn
quan trên thì cũng chẳng muốn quản ngại đến chúng tôi làm gì. Sở tôi muốn sao
thì sao, các vị phủi tay hết. Người ta quên chúng tôi, tựa hồ chúng tôi không có
mặt trên đời. Nhưng giải tán Sở này thì không ai nói đến nửa lời. Mà thực ra,
làm sao giải tán được một công sở quốc gia to tát như thế chỉ vì nó không đáp
ứng mấy cái trát đòi của quan trên?...
Cuộc
đời quan phán từng ấy năm dài đã mở mắt cho tôi nhìn ra được một chân lý. Tôi
hiểu rằng ai làm nhiều, kẻ ấy bị tống thêm việc. Hy vọng làm cho chóng xong, tên
viên chức khốn khổ kia ra sức mà cố gắng, nhưng liền ngay đó hắn bị giao thêm
việc mới. Ngược lại, càng lười, càng thờ ơ, người ta càng ít muốn giao việc.
"Thằng ấy đù đờ, bất tài lắm". Còn anh nào cố gắng thì tất nhiên người ta cũng
càng cố gắng giao thêm nhiều việc. Xoay xở hết việc này việc kia, thế nào chẳng
có sai sót. Thế là anh chàng phát bực, tính tình sinh ra cáu bẳn... ở đời bao
giờ chả thế: làm nhiều thì có sai sót và tất nhiên người ta càng dễ công kích.
Con người không làm gì thì lỗi lầm không có. Tâm hồn anh ta bao giờ cũng được
thanh thản.
Các
công sở cũng thế mà thôi. Chẳng hạn có hai cơ quan: bệnh viện thú ý và sở hợp
đồng thương mại. Sở này làm ăn tấp nập, ngược lại, bệnh viện thú ý chẳng làm gì
hết.
Thế
thì sao, cuối cùng sự nghiệp thú y nước nhà cũng chẳng đình đốn chỉ vì cái bệnh
viện ấy ăn không ngồi rồi. Các bạn hãy tin rằng hoàn toàn không có chuyện gì xảy
ra cả, chỉ có điều là những công việc dành cho bệnh viện thú y sẽ chồng chất lên
vai cái sở hợp đồng thương mại rất năng nổ và mẫn cán
đó.
Có
thể có người biết một công sở siêng năng nào đó đang phải làm những phần việc
của chúng tôi chăng? Cũng có thể chẳng ai làm thay chúng tôi vì chẳng ai cần đến
chúng tôi cả!
Cầu
trời độ trì cho ngài quan đốc đã giúp cấp trên quên đi sự tồn tại của lũ chúng
tôi.
-Thế
được rồi, nhưng cấp trên vẫn không quên trả lương các anh đấy
chứ?
-Khô...
ô... ng! Việc đó chúng tôi giải quyết đến mức xuất sắc. Người ta không thể quên
chúng tôi được. Giá chúng tôi cứ bỏ lỡ đi một hai tháng thì có lẽ người ta cũng
quên thật. Nhưng tháng nào chúng tôi chả đi lĩnh lương. Kế toán thì lên sổ sách,
chúng tôi thì ký tên. Một đại diện đến sở tài chính lĩnh tiền về chia. Nhân đây
xin nói rằng ở Sở chúng tôi, ký tên vào sổ đã được coi là công việc nặng nhọc
nhất. Nếu không có cái khoản chức phận đó thì có thể cho rằng tiền lương ấy là
tiền biếu không chúng tôi.
Các
bạn có biết những ý nghĩ gì thường nảy ra trong đầu mỗi khi tôi nghĩ đến Sở tôi,
nơi tôi đã làm việc 9 năm hay không? Tôi thường tự bảo, giá cấp trên không quên
hẳn chúng tôi thì không hiểu công việc có nhích lên chút nào hay không? Hay một
trường hợp khác. Các bạn thử nghĩ, liệu có gì thay đổi không, nếu cấp trên quên
hẳn đi một vài sở nữa, như họ đã quên chúng tôi? Trật tự trên trái đất liệu có
bị phá vỡ không? Hay mọi sự vẫn như xưa? Hay biết đâu công việc lại chạy hơn!
Tôi rất khao khát biết những điều ấy.
Nhưng
sự đời cái gì rồi cũng chấm dứt. Cuộc sống dông dài của chúng tôi kết thúc khi
quan đốc tôi về hưu và có ngài Xápphét về thay. Tôi chỉ băn khoăn một điều: làm
sao người ta biết được có cái ghế bỏ trống khi quan đốc tôi về hưu? Không những
người ta biết mà còn cử được quan đốc khác đến ngồi cái ghế ấy! Thế mà trước đây
tôi cứ tưởng rằng viễn cảnh cuối cùng của Sở tôi là lũ chúng tôi lần lượt xếp
bút về hưu, không còn ai đến thay chỗ chúng tôi nữa. Rồi cùng với thầy phán nào
về hưu cuối cùng, cả cái sở này sẽ nhắm mắt yên giấc vĩnh
hằng.
Bây
giờ thì hoá ra quan trên không quên hẳn chúng tôi, một khi còn cử được về một
quan đốc mới! Ngài Xápphét lập tức hăng hái bắt tay vào việc. Việc đầu tiên là
ngài khiển trách bác làm vườn, anh thường trực, cậu loong-toong và bác gác
cổng.
Đúng
9h sáng ngài đến sở. Hiển nhiên là chưa ai đến. Không một bóng người. Các bạn
nghĩ xem, mới 9h sáng!... Có ai đi làm giờ này? Tất nhiên, đến cũng được, nhưng
đến làm gì? Giá thử có việc gì đó thì tôi xin lấy mạng sống tôi ra mà thề... anh
em chúng tôi có thể đến được từ 8h chứ chẳng phải 9h
đâu.
Lại
nói, ông ta đến lúc 9h, cửa còn khoá. Quan đốc phải đứng ngoài đợi. 10h bác gác
cổng Maxta mới đến, bác ta đang định mở cổng thì quan đốc
hỏi:
-Bác
là ai?
Cần
phải nói rằng Sở chúng tôi vẫn thường đảm bảo dân chủ tuyệt đối. Chẳng hạn, quan
đốc cũng thế, nhân viên gác công cũng thế, ai cũng bình đẳng như ai. Vì vậy câu
hỏi kia làm bác Muxta kinh ngạc. Vả lại, không kể những chuyện khác, đã nhiều
năm nay trong Sở cũng như gần Sở, bác ta có gặp người lạ mặt bao giờ đâu. Vì
thế, bác ta cũng hỏi lại đúng cái câu đó:
-Vậy
bác là ai?
-Bác
làm gì ở đây? - Quan đốc lên giọng.
-Việc
gì chẳng được! Còn bác làm gì ở đây? - Bác gác cổng ngỡ là gần Sở mới có một
thằng ma cà bông lạ mặt, hoặc có thể là một gã mật thám, nên suýt nữa tóm cổ
quan đốc mới vào đồn. Cũng may quan đốc kịp đoán ra:
-Trước
mặt nhà bác là quan đốc mới Sở này!
-Còn
trước mặt ngài là người gác cổng Sở này với 14 năm nghiệp vụ thâm niên. Xin
chào! - bác Muxta đáp lại.
-Thế,
ngoài bác ra ở đây không còn ai hay sao?
-Sao
lại không, tất nhiên là có chứ!
Sau
này hỏi bác Muxta, chúng tôi mới biết là ngài Xápphét còn hỏi thêm bác một
câu:
-Bây
giờ 9h mà cửa còn khoá. Nếu nhân viên đến sớm hơn thì làm sao vào
được?
-Mỗi
người họ có một chìa riêng. Ai đến sớm, người ấy tự mở. Ngài đừng lo, hôm nay
tôi sẽ thửa riêng cho ngài một chìa.
Lúc
tôi đến nơi, không khí toàn Sở im lặng như trong huyệt mộ.
-Xin
chào các người anh em, có chuyện gì vậy? - tôi hỏi mọi
người.
-Gay
rồi. Người ta đặt lên đầu chúng ta một lão quan đốc tởm
tợm.
Chúng
tôi chưa kịp đôi hồi thì bác Muxta đã vào phòng bảo
tôi:
-Quan
đốc gọi anh.
Tôi
lên phòng quan.
Trước
mắt tôi là một người mặt dài ngoẵng. Ông ta ngồi chống cùi tay lên tấm kính mặt
bàn.
-Tôi
lấy làm hân hạnh được gặp ngài! - Tôi nói và đưa tay
trước.
Quan
lưỡng lự giây lát ra chiều suy nghĩ có nên đưa tay ra không, cuối cùng ngài bắt
tay tôi.
-Công
việc của ông là gì? - ngài hỏi.
-Tôi
ấy ạ, bẩm ngài?
-Phải.
-Dạ,
nhân viên văn phòng.
-"Nhân
viên" là thế nào?
Câu
hỏi ngốc ơi là ngốc!
-Dạ,
tức là phán chức.
-Tôi
hiểu rồi, thưa ông, nhưng ông là phán chức gì? Ông đảm lãnh công việc
gì?
-Dạ,
lạy trời, anh em chúng tôi không có sự phân biệt. Vậy
nên...
-Hàng
ngày ông đến Sở lúc mấy giờ?
-Tôi
không dám nói chắc, nhưng bao giờ cũng trước bữa ăn trưa
ạ.
-Thế
các ông không phải đến lúc chín giờ à?
-Đến
làm gì ạ, thưa ngài? Đến sớm thế tôi biết làm việc gì
được?
-Nếu
vậy ông cứ ngồi nhà. Đừng bao giờ đến nữa.
-Bẩm
ngài xá cho, có thể nào người ta từ sáng đến tối chịu được tiếng vợ con eo xèo!
Ít
lâu nữa ngài sẽ phải thừa nhận rằng khó có thể ngồi nhà được từ sáng đến tối.
Thế nào ngài cũng phải mò đến Sở làm việc.
Quan
đốc không mời tôi ngồi, nhưng để ngài khỏi ngượng vì bất lịch sự, tôi bèn ngồi
xuống ghế bành.
Rồi
tôi rút bao thuốc bóc ra đưa mời.
Nhưng
quan bảo:
-Ông
về được rồi.
Lão
ta tệ hại thật! Tôi đút thuốc vào túi, bước ra.
Lão
Xápphét không cho chúng tôi yên. Đầu tiên lão nghĩ ra (chết cha chúng tôi!) một
kiểu điểm danh mới. Ai cũng phải đến đúng 9h sáng và không ai được về trước 5h
chiều. Phút đầu và phút cuối phải ghi sổ.
Lão
tính rằng bằng cách đó lão sẽ phát hiện được ai đi làm, ai đi chơi, ai đi đúng
giờ, ai đến muộn. Nhưng sổ ấy của lão Xápphét không đạt yêu cầu: chẳng ai buồn
ghi vào cả.
-Quét
mạng nhện đi!
-Lau
cửa kính đi! - thỉnh thoảng lại thấy vang lên những tiếng quát lợm giọng của
quan đốc. Ai quát nấy nghe. Chẳng ai để tai đến cả.
-Ghi
phiếu công vụ đi!
-Phiếu
công vụ là gì ạ?
-Tất
cả nhân viên đều phải làm lý lịch và nộp cho tôi!
Lý
lịch? Bố ai biết được đã bao nhiêu lâu rồi tôi chẳng làm một thứ lý lịch nào cả.
Bụi trong tủ đầy đến đốt ngón tay.
Mỗi
ngày lão nghĩ ra một trò làm khổ chúng tôi.
-Chúng
ta sẽ lập một sổ đăng ký công văn!... Chúng ta sẽ lập một sổ kiểm tra hành
chính.
-Lạy
trời, sổ đăng ký là cái quái gì? Chúng ta làm gì có công văn. Có gì mà đăng với
ký?
Ngày
nào lão cũng có một tối kiến gì đó. Mặc xác lão! Chẳng ai để ý! Lão làm việc
lão, chúng tôi làm việc chúng tôi. Một bữa, các bạn đồng sự yêu cầu
tôi:
-Cậu
đi giải thích cho cái lão ấy biết nội tình của chúng ta
chứ.
Tôi
đi luôn.
-Thưa
ngài - tôi nói - Ngài thật hoài công làm khổ chúng tôi. Sở này có như các Sở
khác đâu. ở đây không có việc làm! Ngài bày việc ra làm
gì!
-Các
ông có ăn lương không đấy? - lão hỏi.
-Có
chứ ạ - tôi đáp.
-Vì
sao các ông hưởng lương?
-Thưa
ngài, chúng tôi phụng sự quốc gia thì tất phải được tiền chứ ạ. Chẳng lẽ mang
tiếng là nhân viên nhà nước mà lại không lương à?
-Nếu
vậy các ông phải làm việc!
-Chẳng
lẽ có việc mà chúng tôi không làm hay sao? Cái Sở này đã bị quên rồi, thậm chí
chẳng còn ai biết đến nó nữa.
Quan
đốc giận tím mặt. Ngài vung tay, gầm lên:
-Việc
nước phải cho ra việc nước. Tôi bắt các ông phải phục tùng
tôi!
Ông
ấy cứ bắt đi mà xem! Có điều ông ấy phải lo thân trước
đã.
-Tôi
sẽ phê vào lý lịch của ông...
Ông
cứ phê đi mà xem!...
-Tôi
sẽ bẩm lên thượng cấp!
Ông
cứ bẩm đi! Sợ gì?
Ông
ấy có làm gì cũng chẳng ăn thua. Không sao xoay nổi chúng tôi. Mạng nhện trên
trần không quét được, bụi trong tủ không lau được. Vẫn như xưa, chẳng ai nhớ
phải đi làm mấy giờ, tan sở mấy giờ, sổ kiểm danh cũng chẳng ai ghi. Rồi đến mức
chúng tôi phải gửi giấy lên quan đốc:
"Ông
cứ kệ thây chúng tôi. Ông cứ ngồi đâu ngồi đấy. Nếu ông không nhượng, chúng tôi
sẽ đồng tình làm đơn khiếu ông."
-Các
ông muốn làm gì thì làm. Tôi sẽ không bao giờ thò mũi vào việc các ông nữa! -
cuối cùng ngài Xápphét khoát tay nói.
Chúng
tôi lại trở lại cuộc đời xưa. Có quan đốc hay không, không ai cần biết. Thực ra,
ngày nào ông cũng vẫn đến Sở đúng 9h sáng và ra về đúng 5h chiều. Cái lão khốn
khổ ấy cứ ngồi từ sáng đến chiều thu lu trong văn phòng của mình. Lão làm gì
chúng tôi không ai hay biết!
Một
hôm người đưa thư mang đến Sở một bì công văn màu vàng. Ala! Lạy thánh Ala! ở
đâu thế này? Chúng tôi bối rối không biết làm gì. Mọi người xúm lại bảo nhau:
"Anh bóc ra xem!" Nhưng không ai dám bóc cả.
Ông
Mucxin bảo bác Huyxammettin:
-Nào,
bác bóc ra đi!
Bác
Huyxammettin hoảng sợ, kêu lên:
-Sao
ông không làm mà lại xúi tôi?
-Trời
ơi, nhưng bác làm phần văn thư kia mà!
-Sao
ông biết?
Để
khỏi cãi nhau, tôi cầm lấy phong bì, bảo:
-Chúng
ta bóc làm gì? Chỉ tổ mang thêm trách nhiệm. Cứ để cho quan đốc bóc
lấy.
Chúng
tôi kéo nhau đến, tôi đi trước, anh em đi sau.
-Thưa
quan đốc - tôi nói - ngài có thư ạ.
Quan
đốc dùgn dao cắt giấy mở phong bì ngay trước mắt chúng tôi. Cái gì bên trong thế
nhỉ? Quỉ thật! Mọi người chúng tôi đều hồi hộp chờ đợi một con thỏ nhảy chồm ra
hay một con bồ câu bay vụt lên. Và lao quan nào là người nghĩ ra cái trò gửi
công văn về Sở chúng tôi thế nhỉ? Cuối cùng, quan đốc lôi được trong phong bì ra
một tờ công văn, liếc mắt rồi đọc:
-Sở
chúng ta xếp vào khu thanh tra thứ ba. Trong tháng 4 sẽ có kiểm tra công
việc.
-Trời
ơi - ông Mucxim kêu lên.
-Kiểm
tra? Thanh tra sắp đến? - bác Huyxammettin không tin lỗ tai mình, lắp bắp - Cơ
khổ!
-Chẳng
lẽ tháng 4 đã về?
-Làm
sao bây giờ, các người anh em?
Chỉ
riêng quan đốc còn giữ được vẻ bình thản:
-Thanh
tra chứ có phải thánh Ala đâu. Hắn chẳng làm gì chúng ta
được.
-Trời
ơi, ngài Xápphét, ngài nói gì vậy. Hay là trong đời ngài chưa thấy thanh tra lần
nào? Ngày xưa đã có lần thanh tra đến đây...
-Thì
lão ấy cũng không phải là Thần chết... Sao, lão ấy cắt cổ chúng ta
à?
-Chao
ôi, nếu thế thì đã phúc tổ... đằng này lão ấy hành hạ còn chán. Lão ấy sẽ đuổi
cổ chúng ta đi xa, sẽ ném chúng ta đi mỗi người một xứ như xua chim non
vậy.
-Tôi
đã sắp đến kỳ tăng lương. Nếu phải đi tỉnh khác thì hỏng bét
cả.
-Tôi
cũng vậy. Thằng cháu trai đang học trung học, còn cháu gái đại
học!
-Cái
bọn thanh tra có bao giờ chịu hiểu hoàn cảnh người khác, chúng chỉ biết thải
người cho gọn tay!
Nhưng
còn quan đốc thì sao? Tựa hồ lão ta chả can hệ gì.
-Thanh
tra thì mặc thanh tra! Họ chẳng làm gì được đâu. Nghĩ đến làm
gì...
Không,
các bạn thử nhìn mặt thanh tra mà xem. Mỗi người chúng tôi đều còn nhớ những
chuyện ngày xưa rắc rối vì cái lũ thanh tra ấy.
-Ngày
xưa có một lão thanh tra đến Sở mình. Các bạn nhớ lại mà xem, lão đuổi thẳng
cánh ngay một thầy phán, cầu trời cho thầy Xulâyman ấy được mạnh giỏi chỉ vì
thầy ấy có pha cà phê trong giờ làm việc.
-Bọn
thanh tra ấy có biết thương ai bao giờ. Có một lần chúng đến chỗ bọn
mình...
Nhưng
lão quan đốc vẫn cứ bình chân như vại. Làm sao bây giờ? Chúng tôi đành xắn tay
lên làm vệ sinh. Ala, lạy thánh Ala, bẩn ơi là bẩn. Rác rưởi chở đi hết xe này
đến xe khác. Bụi bậm lưu cữu trong tủ thành một lớp dày đến nỗi người đến kẻ đi,
không ai đừng được, ai cũng phải lấy ngón tay viết một dòng lưu niệm hay ít ra
thì cũng vạch loằng ngoằng mấy nét rồng rắn.
Một
nhân viên nhìn thấy trên gương tủ, nơi vứt lỏng chỏng mấy thứ văn phòng phẩm
dòng chữ:
"Suban,
con của Khưđưa, sinh năm 1330, làng Baylemgiu, tổng Xivát", nhưng anh ta cũng
chẳng buồn lau.
-Đây
là bút tích bạn cũ của tôi, xoá đi sao đành! - anh khuyên chúng
tôi.
Bụi
hết, rác sạch. Tường nhà quét vôi khang trang. Mọi người chung tay sơn cửa to,
cửa nhỏ. Anh nọ trách anh kia lơ là. Thế là có cái cầu thang ai cũng tranh nhau
quét. Văn phòng trông khác hẳn. Đồ đạc bóng loáng. Sạch sẽ cũng thích thật. Có
người nói lão thanh tra đến một huyện lỵ nọ. Lão kiểm tra một công sở. Lão rờ
ngón tay vào một máy chữ và bảo: "Bụi này mấy chục năm rồi đây?" Tất nhiên, thế
là sự nghiệp một quan phán nào đó đi tong.
Bác
làm vườn của chúng tôi đã cắt hết rau để trồng hoa. Đi đâu chúng tôi cũng kháo
nhau về thanh tra. Toàn những tin đồn sấm sét: Đến công sở nào thấy ai bỏ giờ
hành chính là đuổi ngay. Ai chểnh mảng công việc là có ngay tờ trình thượng cấp!
Chúng tôi bèn đi làm không phải 9h, mà là 8h sáng.
-Các
người anh em ạ, vì Chúa, mỗi người anh em phải tìm lấy cho mình một việc mà làm.
Có phải ngày xưa tháng nào chúng ta cũng làm một bản lập bô, phải không
nhỉ?
-Rút
các tờ phiếu ra!
-Chuẩn
bị các bản thông báo đi!
Chúng
tôi triển khai hoạt động như điên. Cả guồng máy đã quay tít. Ngày nào chúng tôi
cũng trình quan đốc giấy tờ các ban bệ, tổ nhóm. Chúng tôi vừa đệ báo cáo lên
trên, đã thấy trên gửi trát xuống. Tha hồ các máy chữ lách cách, ngòi bút soàn
soạt, các bản thảo được viết đi sửa lại. Văn phòng đã được khách làm ăn để mắt
đến. Nhan nhản trên các mặt bàn là dấu tem thư, chữ ký, bản in, quyết
định...
-Mang
cái này sang phòng bên!
-Đưa
sang bàn kia lấy chữ ký!
-Trả
cho tiền lệ phí!
-Nộp
12 ảnh làm giấy chứng nhận!
-Ông
trưởng phòng mai có duyệt không ạ?
-Cần
một con tem 270 xu.
Tin
đồn về lão thanh tra ngày càng sấm sét hơn. Lão bước chân đến văn phòng nào thì
ở đó rơi lông rụng cánh.
Mỗi
ngày chúng tôi không phải chỉ làm 8h, mà làm đến 10h, thậm chí chủ nhật cũng
không bỏ ra khỏi công sở. Thế mà việc vẫn không hết.
Rồi
bỗng có tin báo là quan thanh tra sẽ đến vào ngày thứ 4. Cả văn phòng sôi lên.
Để chờ ký giấy, các thầy xếp thành hàng dài. Điệu này, nếu không cho thêm biên
chế chúng tôi đến chết bẹp dưới đống giấy tờ tồn lại này
mất.
Chỉ
riêng quan đốc biết quan thanh tra sắp đến mà vẫn không mất bình
tĩnh.
-Đến
thì đến chứ sao! - ông lạnh lùng nói.
-Bẩm
ngài Xápphét, đến thì đến là thế nào ạ? Với lão ấy không đùa được đâu. Có những
nguồn tin đáng tin cậy cho chúng tôi biết rằng thứ 4 này lão ta sẽ
đến.
-Lão
ấy không ăn thịt được ta! Đến thì cứ đến!
-Ngài
chắc chưa bao giờ làm việc với thanh tra?
-Các
bạn thân mến, vậy theo các bạn chúng ta phải làm gì
đây?
-Dọn
buồng riêng này, mở tiệc chiêu đãi này. Chẳng lẽ những việc ấy lại không cần hay
sao?
-Chả...
a... a cần! - ngài Xápphét nói - Sở ta chẳng có xu nào để làm việc ấy
cả.
Từ
xưa tới nay các bạn đã thấy người nào gàn như thế chưa? Vì lão thanh tra đến,
suốt 2 tháng rưỡi nay chúng tôi đã phải đổ mồ hôi sôi nước mắt. Chúng tôi làm
việc cật lực bởi vì rằng không nay thì mai lão ta sẽ đến. Mà ngày đó chúng tôi
lại không tổ chức nổi một bữa tiệc hay sao. Bê bối không thể tưởng tượng được.
Nếu không cho lão ta được một bữa chén thì công lao chúng tôi đều xuống biển
hết.
Thế
là anh em đồng sự chúng tôi gom tiền nhau lại đặt một bữa tiệc vào thứ 4 tại câu
lạc bộ thương mại.
Đêm
thứ 3 tôi không sao nhắm mắt được. Tôi dậy sớm rửa mặt, cạo râu rồi đi làm từ
lúc 7h30. Thế mà vẫn là người cuối cùng. Tôi thấy ai nấy đều mặc quần áo mới
cứng, nam giới
đều
thắt
càvạt
chỉnh
tề,
đầu
tóc
chải
bóng
mượt,
người
nào chỗ nấy đàng hoàng.
Như
thường lệ, quan đốc vẫn đến lúc 9h và vào phòng riêng làm
việc.
Cả
sở tôi sôi động công việc. Ai cũng muốn làm tốt hơn, nhanh hơn. Mãi đến trưa
cũng chẳng thấy tăm hơi thanh tra đâu cả.
Hay
là mai lão ấy mới đến? Chúng tôi bàn đến câu lạc bộ thương mại xin chuyển bữa
tiệc sang ngày mai. Để một ngày thức ăn cũng có hỏng đâu mà
sợ!
Có
tiếng chuông điện thoại, rồi có tin điện đến, mọi người nhớn nhác chờ tin thanh
tra. Nhưng rõ ràng là không ai nghe được gì về lão, không ai nhìn thấy mặt
lão.
-Chính
bác là người tung tin ra phải không?
-Chết,
bác nhớ lại xem, đây có phải là chuyện đùa đâu?
Tối
hôm đó chúng tôi tự khao mình một bữa. Mọi chuyện đều xoay quanh lão thanh
tra:
-Này,
sao lão ta không đến nhỉ?
-Bao
giờ lão ấy mới đến?
-Rồi
xem, bao giờ lão ta cũng đến chộp chúng ta bất thình
lình.
Đến
cuối bữa, không kìm được nữa, quan đốc mới cười phá
lên:
-Thưa
các ngài ! Chẳng có thanh tra thanh triếc gì cả. Tin ấy chính là tôi tung ra
đấy. Cái thư báo tin lão ấy đến cũng là tôi gởi.
Ái
chà, đồ lừa đảo, khiếp quá, đồ đểu!
-Thì
tôi biết làm thế nào khác nữa? Mọi biện pháp của tôi đều không đạt kết quả gì!
Tôi không sao đưa các ông vào nề nếp được. Chính các ông buộc tôi phải lừa dối,
phải bịa ra chuyện quan thanh tra đến. Bây giờ các ông thấy không, công việc đã
chạy đều răm rắp!
Bữa
tiệc chẳng làm chúng tôi vui lên tí nào. Những ngày sau dù chúng tôi có cố gắng
bao nhiêu cũng không làm cho công sở trở lại trạng thái mấy hôm trước được,
không khí nó cứ thế nào ấy.
Nhưng
bộ máy đã khởi động. Các cấp trên cũng đã biết đến chúng tôi và bắt đầu dội
xuống trăm thứ giấy tờ lục vấn. Khách làm việc bắt đầu ra vào. Dù chúng tôi có
cố tránh cũng không tránh được họ. Hơn nữa, họ còn quát tháo chúng
tôi:
-Cái
nhà ông này, chúng tôi đến nộp thuế chứ làm gì. Chính tiền lương của các ông
cũng nằm trong này cả đấy. Làm đi, làm việc đi chứ, chúng tôi lại bẩm quan trên
bây giờ!
Từ
độ đó chúng tôi không chây lười được nữa. Sợ thay, công việc mỗi ngày một nhiều
hơn, không sức đâu làm xuể được. Sở tôi đã nhận thêm 10 người mà việc vẫn không
giảm. Tội vạ ấy chính là do cái lão già Xápphét lừa đảo kia mà ra
cả.
Thế
đấy, chúng tôi chẳng thấy mặt mũi quan thanh tra đâu, nhưng đầu óc không lúc nào
rời được lão. Bao giờ chúng tôi ngồi làm việc cũng dường như có con mắt cú vọ
của lão theo dõi.
Tối
nào cầu nguyện, chúng tôi cũng chỉ xin một điều:
-Lạy
thánh Ala vĩ đại, xin người ban cho chúng tôi một viên giám đốc như viên giám
đốc ngày xưa. Cầu cho lão ấy nhổ toẹt vào công việc trong sở và cấp trên quên
hẳn chúng tôi!